Το τελευταίο  διάστημα παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση  της εισαγωγής, διακίνησης και χρήσης μη εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φυτοφαρμάκων) από Βουλγαρία και Τουρκία  με αποτέλεσμα να καταγράφονται ήδη σημαντικές ζημιές στις καλλιέργειες.
Αναφέρεται ότι σε Μακεδονία και Θεσσαλία τα παράνομα αυτά φυτοφάρμακα διακινούνται και λόγω της μειωμένης  ποιότητάς τους  προκάλεσαν ζημιές στους βαμβακοκαλλιεργητές στις περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας ενώ  στην Κρήτη υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτά έχουν φτάσει στο νησί μέσω μεμονωμένων αγροτών που είτε τα προμηθεύτηκαν απευθείας από το διαδίκτυο, είτε από την υπόλοιπη Ελλάδα.
Είναι συχνά τα περιστατικά όπου τα παράνομα φυτοφάρμακα αποκαλύπτονται από ελέγχους τελωνειακών και αστυνομικών αρχών κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων τους, όπως το πρόσφατο παράδειγμα με τη σύλληψη μελών  κυκλώματος που εξαρθρώθηκε, και  το οποίο  εισήγαγε στη χώρα μας από την Τουρκία, λαθραίες ποσότητες φυτοφαρμάκων.
Για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης φυτοφαρμάκων έχουν ενεργοποιηθεί  ελεγκτικές  αρχές  και φορείς σε Ευρωπαϊκό επίπεδο,  όπως είναι η Ευρωπαϊκή Αστυνομία (Europol),  σύμφωνα με την οποία τα δίκτυα διακίνησης παράνομων φυτοφαρμάκων συνιστούν μορφή οργανωμένου εγκλήματος και η  Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) διερευνά την επίπτωση των παράνομων φυτοφαρμάκων στη διατροφική ασφάλεια.
Ακόμη πρόσφατα συναντήθηκαν οι αρμόδιες αρχές, και οι  Σύνδεσμοι Φυτοπροστασίας  τεσσάρων χωρών(Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, και Τουρκίας) ώστε να αντιμετωπίσουν διασυνοριακά το διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα των παράνομων φυτοφαρμάκων.
Παρακάτω παρέχονται σημαντικές πληροφορίες αναφορικά με:
- το ποια είναι τα παράνομα φυτοφάρμακα και πως αυτά αναγνωρίζονται,
- ποιες είναι οι ποινικές και διοικητικές κυρώσεις σύμφωνα με την Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση
- πως στοιχειοθετείται η ύπαρξη δόλου στην περίπτωση παράνομης διακίνησης Φ.Π.
- ποιους κινδύνους εγκυμονούν για την υγεία του χρήστη και του τελικού καταναλωτή,
-  τη ζημιά  που μπορούν να προκαλέσουν στην εθνική οικονομία
- και το πώς μπορούν να επηρεάσουν  την πορεία των εξαγωγών φρούτων και λαχανικών .
Με σκοπό την παροχή πληροφόρησης σχετικά με τα παράνομα φυτοφάρμακα, η υπηρεσία μας, σας γνωρίζει τα παρακάτω:
Ποια είναι τα παράνομα φυτοφάρμακα και πώς αναγνωρίζονται
Τα παράνομα φυτοφάρμακα διακρίνονται από τα νόμιμα φυτοφάρμακα ως εξής:
Τα νόμιμα φυτοφάρμακα έχουν ετικέτα στην Ελληνική γλώσσα, που αναφέρει τον αριθμό έγκρισης, την εταιρεία κάτοχο της έγκρισης, τις οδηγίες χρήσης, τις προφυλάξεις που πρέπει να πάρει ο χρήστης όταν πχ ψεκάζει, τις οδηγίες για περίπτωση ατυχήματος κλπ. Το νόμιμο φυτοφάρμακο συνήθως εισάγεται σε μεγάλες συσκευασίες των 200 λίτρων από τις εταιρείες κατόχους των εγκρίσεων κυκλοφορίας και συσκευάζεται από τα Ελληνικά εργοστάσια φυτοφαρμάκων που φέρουν ετικέτα στην Ελληνική γλώσσα με τις ανωτέρω αναφερόμενες ενδείξεις.
Το παράνομο φυτοφάρμακο είναι είτε σε λευκό μπουκάλι είτε σε μπουκάλι με ξενόγλωσση ετικέτα (συνήθως στη Βουλγαρική ή Τουρκική γλώσσα), εισάγεται είτε από παραγωγούς, είτε από «μεσάζοντες» Ελληνικής ή αλλοδαπής υπηκοότητας σε συσκευασίες μέχρι 20 λίτρα για να μπορεί να πουληθεί άμεσα, χωρίς παραστατικά ή με παραστατικά που το περιγράφουν παραπλανητικά ως λίπασμα, παρακάμπτοντας τελωνεία και υπηρεσίες ελέγχου (εισαγωγή μη εργάσιμες μέρες και ώρες, απόκρυψη φορτίου στο πίσω μέρος εμπορευματοκιβωτίων, αποθήκευση σε ακατάλληλες αποθήκες μακριά από προσβάσιμους χώρους κλπ).
Με τα παράνομα φυτοφάρμακα, η ζημία στην εθνική οικονομία είναι πολλαπλή: Δεν εισπράττονται οι απαραίτητοι δασμοί κατά την εισαγωγή τους, δεν εισπράττεται ο ΦΠΑ κατά τη διακίνησή τους, εταιρείες και καταστήματα εμπορίας φυτοφαρμάκων οδηγούνται στον οικονομικό μαρασμό και εκτίθενται σε μεγάλους κινδύνους οι χρήστες των προϊόντων, το περιβάλλον και οι καταναλωτές των προϊόντων που θα ψεκαστούν με παράνομα φυτοφάρμακα.
Ισχύουσα Κοινοτική και Εθνική νομοθεσία
Σύμφωνα με το άρθρο 28, παράγραφος 1 του Κανονισμού (ΕΚ) 1107/2009 ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν δεν διατίθεται στην αγορά ούτε χρησιμοποιείται αν δεν  έχει  αδειοδοτηθεί στο κράτος μέλος σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Στα άρθρα 9 και 10 του ν.4036/2012(ΦΕΚ Α΄8), προβλέπονται οι ακόλουθες διοικητικές και ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση παράνομης διάθεσης και χρήσης στην αγορά φυτοπροστατευτικού προιόντος.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 3 του ν.4036/2012 (ΦΕΚ Α΄8), όποιος εισάγει, παρασκευάζει προς εμπορία, εμπορεύεται, κατέχει, διαθέτει καθ’ οιονδήποτε τρόπο, έστω και δωρεάν, ανταλλάσσει, μεταφέρει, χρησιμοποιεί ή διαφημίζει μέσα στη χώρα φυτοπροστατευτικό προϊόν, για το οποίο δεν έχει χορηγηθεί άδεια διάθεσης στην αγορά ή η άδεια διάθεσης του  στην αγορά έχει ανακληθεί ή δεν έχει χορηγηθεί άδεια παράλληλου εμπορίου ή δεν έχει χορηγηθεί άδεια πειραματισμού, τιμωρείται με πρόστιμο από χίλια (1.000) έως τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ. Τα εν λόγω φυτοπροστατευτικά προϊόντα δεσμεύονται και επανεξάγονται στη χώρα προέλευσης προκειμένου για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή επιστρέφονται στο κράτος − μέλος αποστολής.
Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 του ν.4036/2012 (ΦΕΚ Α΄8) «όποιος εισάγει, παρασκευάζει προς εμπορία, κατέχει, διαθέτει καθ΄ οποιονδήποτε τρόπο, έστω και δωρεάν, ανταλλάσσει, μεταφέρει ή χρησιμοποιεί μέσα στη χώρα φυτοπροστατευτικό προϊόν, για το οποίο δεν έχει χορηγηθεί άδεια διάθεσης στην αγορά ή του οποίου η άδεια διάθεσης στην αγορά  έχει ανακληθεί ή για το οποίο δεν έχει χορηγηθεί άδεια παράλληλου εμπορίου, τιμωρείται  με φυλάκιση από τρεις (3) μήνες έως ένα (1) έτος».
Κίνδυνοι  από τα παράνομα φυτοφάρμακα
Τα παράνομα φυτοφάρμακα είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία, για τις καλλιέργειες και η διακίνησή τους επιφέρει σημαντικές ζημίες στην εθνική οικονομία. για τους παρακάτω λόγους:
• Δεν έχουν ελεγχθεί και εγκριθεί στη χώρα μας, συνεπώς μπορεί να μην περιέχουν τη δραστική ουσία στην κατάλληλη συγκέντρωση (νοθευμένα) ή να μην έχουν τις κατάλληλες πρόσθετες ουσίες που προάγουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του κάθε φυτοφαρμάκου ή να περιέχουν επιβλαβείς για την υγεία προσμίξεις λόγω του μη ποιοτικού τρόπου παρασκευής τους.
• Αποτέλεσμα της μειωμένης ποιότητας των παράνομων φυτοφαρμάκων ήταν φέτος οι σημαντικές καταστροφές που υπέστησαν βαμβακοκαλλιεργητές στις περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
• Τα παράνομα φυτοφάρμακα συνήθως δεν φέρουν ετικέτα στην Ελληνική γλώσσα. Συνήθως, είτε βρίσκονται σε λευκά δοχεία χωρίς καμία ένδειξη είτε με ξενόγλωσση ετικέτα (συνήθως στη Βουλγαρική ή Τουρκική γλώσσα). Και στις δύο περιπτώσεις ο παραγωγός χρήστης των παράνομων φυτοφαρμάκων δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να πληροφορηθεί για τις οδηγίες χρήσης, για τις προφυλάξεις, για το αντίδοτο σε περίπτωση ατυχήματος, κλπ.
• Πολύ συχνά τα παράνομα φυτοφάρμακα οδηγούν ακόμη και σε οξείες δηλητηριάσεις και θανάτους όπως για παράδειγμα σκευάσματα με δραστική ουσία paraquat, ή methomyl (Lannate) τα οποία ενώ έχουν απαγορευθεί από  το 2007, ακόμη και φέτος το 2012, ευθύνονται για οξείες δηλητηριάσεις και θανάτους, με περιστατικά και στην Κρήτη, σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις του Κέντρου Δηλητηριάσεων. Επιπλέον όπως έχουμε ενημερώσει με προηγούμενα Δελτία Τύπου, έχουν αναφερθεί 18 περιπτώσεις  δηλητηριάσεων   και θανάτων από paraquat, στον Πύργο, στην  Αμαλιάδα στη Σκύδρα και στην Κέρκυρα.
• Ένας παραπάνω κίνδυνος απειλεί τις εξαγωγές της Ελλάδας για τα  κατά τόπους καλλιεργούμενα   προϊόντα (πορτοκάλια, μανταρίνια,  βερίκοκα, ελαιόλαδο, επιτραπέζια σταφύλια κ.λ.π.). Αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις εκείνες όπου το παράνομο  φυτοφάρμακο περιέχει δραστική ουσία που έχει απαγορευτεί   στην  Ευρωπαϊκή Ένωση.  Οπότε   στους  ανωτέρω    κινδύνους
προστίθεται ο κίνδυνος  της απόρριψης φορτίων εξαχθέντων προϊόντων,     λόγω ανεύρεσης υπολειμμάτων του παράνομου φυτοφαρμάκου και η προκαλούμενη   δυσφήμιση των Ελληνικών προϊόντων.

Υπάρχει δόλος στη διακίνησή τους;
Ο Έλληνας παραγωγός δεν χρειάζεται και δεν κατέχει γνώσεις νομοθεσίας φυτοφαρμάκων. Όμως έχει λάβει γνώση  δύο βασικών  πληροφοριών  που αφορούν την ασφαλή χρήση των φυτοφαρμάκων.
1)Γνωρίζει δηλαδή  ότι τα νόμιμα φυτοφάρμακα έχουν ετικέτα στην Ελληνική γλώσσα και αριθμό έγκρισης κυκλοφορίας από το Υπουργείο Γεωργίας (νυν Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων).Όπως επαλειμμένα η Υπηρεσία μας έχει  τονίσει με προηγούμενα Δελτία Τύπου η μόνη υποχρέωσή του χρήστη παραγωγού είναι αφού διαβάσει τις πληροφορίες της νόμιμης ετικέτας ενός φυτοφαρμάκου να  εφαρμόσει το σκεύασμα σύμφωνα   με  τα  αναγραφόμενα σε αυτή.
2)Γνωρίζει επίσης ότι τα ελεγμένα και εγγυημένα φυτοφάρμακα διακινούνται από καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων και τα  καταστήματα αυτά διαθέτουν γεωπόνο που τους παρέχει όχι μόνον το φυτοφάρμακο αλλά και την απαιτούμενη τεχνική στήριξη.
Όταν κάποιος διακινεί, μεταφέρει ή προμηθεύεται ένα παράνομο φυτοφάρμακο, το οποίο δεν είναι ελεγμένο και αυτό αποδεικνύεται από το ότι δεν έχει ετικέτα στην Ελληνική γλώσσα και δεν πουλιέται από κατάστημα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων, ο μόνος λόγος είναι γιατί έχει μεγάλη διαφορά τιμής και έτσι θα προσπορίσει το παράνομο χρηματικό όφελος. Με την ενέργεια όμως αυτή καταστρατηγεί  τη νομοθεσία και εκθέτει  σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, τις καλλιέργειες και την οικονομία. Συνεπώς, και μόνον η ανυπαρξία ετικέτας ή η ύπαρξη ξενόγλωσσης ετικέτας στα παράνομα φυτοφάρμακα τεκμηριώνει τη γνώση του εμπλεκόμενου για το παράνομο φάρμακο (διαπιστωθείσα παράβαση).Επομένως   ήταν επιδίωξή του να προμηθευτεί φυτοφάρμακο που δεν επιτρέπεται στη χώρα μας αλλά είναι φθηνό και είτε δεν υφίσταται τιμολόγιο αγοράς (φοροδιαφυγή) είτε δεν υφίστανται δασμοί (δασμοδιαφυγή).
Σας ενημερώνουμε ότι για την παράνομη αυτή ενέργεια καθώς και για την αναγκαιότητα εντατικοποίησης  των διενεργούμενων ελέγχων έχουν ενημερωθεί όλες  οι  αστυνομικές  και τελωνειακές  αρχές  που κατά την άσκηση των καθηκόντων τους θα αντιμετωπίσουν την εισαγωγή, κατοχή και διακίνηση παράνομων φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φυτοφαρμάκων).
Αρμόδιες αρχές για τον έλεγχο των παράνομων φυτοφαρμάκων είναι οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των κατά τόπους Περιφερειακών Ενοτήτων (τέως Διευθύνσεις Γεωργίας των Νομαρχιών).
Παρακαλούμε σε περίπτωση που υποπέσει στην αντίληψή σας διακίνηση παράνομων φυτοφαρμάκων στην Περιφερειακή Ενότητα  να καταγγέλλετε  το γεγονός  στην  υπηρεσία μας (Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής (τηλ. 2752360301, 303,304)
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας (Ε.ΣΥ.Φ.) που εκπροσωπεί εταιρείες φυτοφαρμάκων στη χώρα μας λειτουργεί και γραμμή καταγγελιών (8001139100) για παράνομα φυτοφάρμακα η οποία μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει στην εξακρίβωση σειράς υποθέσεων διακίνησης παράνομων φυτοφαρμάκων
                                                                           

                                                                       Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας    
                                                                                   
                                                                              Γεώργιος  Π. Χαρμπής