Ζούμε σε μία εποχή που η  λέξη «ταχύτητα» χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα καταλαμβάνει σημαντικό τμήμα της καθημερινότητας μας. Οι μαθητές πρέπει με «ταχύτητα» να ανταποκριθούν  στις υποχρεώσεις τους, οι  εργαζόμενοι γονείς πρέπει με «ταχύτητα» να  ανταπεξέλθουν στα επαγγελματικά  και στα οικογενειακά τους καθήκοντα , ο  κρατικός  μηχανισμός  πρέπει με  «ταχύτατους ρυθμούς»  να προχωρήσει στην οικονομική σταθεροποίηση και ανάκαμψη της χώρας και  όλοι εμείς πρέπει με «ταχύτητα» να προσαρμοστούμε στις  εξελίξεις. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η  «ταχύτητα» μπορεί να επηρεάσει θετικά τη ζωή μας . Τι γίνεται όμως όταν αυτή συνδέεται με την οδήγηση; Τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά θετικά  μπορεί να είναι.

Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση  η υπερβολική ταχύτητα είναι η συνηθέστερη  αιτία  θανατηφόρων ατυχημάτων( με ποσοστά 18% και 30%  του συνόλου των τροχαίων συμβάντων, αντίστοιχα).  Πολλοί είναι οι οδηγοί που υπερβαίνουν τα καθορισμένα όρια ταχύτητας  για διάφορους λόγους, συναισθηματικούς ή λογικούς, συνειδητούς ή μη . Για παράδειγμα, κάποιος  οδηγεί γρήγορα επειδή  : α) βιάζεται , β) δεν παρατήρησε την πινακίδα του ορίου  της ταχύτητας, γ) το αυτοκίνητο που οδηγεί είναι μηχανολογικά και τεχνολογικά προηγμένο,  ώστε να μην  έχει την  αίσθηση της  υπερβολικής ταχύτητας(ειδικά όταν πρόκειται για αυτοκίνητα τύπου   SUVs(Sport Utility Vehicles) ή «land rover»), δ) απολαμβάνει την γρήγορη οδήγηση. Για την τελευταία αυτή περίπτωση έχει διαπιστωθεί, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας 1, ότι οι  οδηγοί στους  οποίους  αρέσει η γρήγορη οδήγηση ,  προτιμούν γενικά  επικίνδυνες και γεμάτες  με πρόκληση δραστηριότητες(risky and challenging  activities), διότι ουσιαστικά πρόκειται για ένα  έμφυτο στοιχείο  της προσωπικότητας τους. Παράλληλα σύμφωνα με τον ίδιο Φορέα : α)οι νεότεροι σε ηλικία οδηγούν γρηγορότερα από τους μεγαλύτερους, β)οι άντρες οδηγούν γρηγορότερα από τις γυναίκες, γ) οδηγούμε γρηγορότερα,  όταν πρόκειται για επαγγελματικούς παρά όταν πρόκειται για προσωπικούς λόγους.

 Ωστόσο, γιατί η  υπερβολική ταχύτητα αυξάνει την πιθανότητα εμπλοκής μας σε τροχαίο συμβάν; Αυτό συμβαίνει, γιατί όσο πιο γρήγορα οδηγεί κάποιος,  τόσο μειώνεται  η πιθανότητα να αντιδράσει εγκαίρως στο ερέθισμα που θα εμφανιστεί μπροστά του. Έχει υπολογιστεί,  ότι αυτός ο χρόνος είναι περίπου από  0,7 του δευτερόλεπτου έως και 1 δευτερόλεπτο  για έναν συνηθισμένο οδηγό(χρόνος που εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως είναι η ηλικία, η κούραση , το αλκοόλ, τα φάρμακα) 3. Πρόκειται για το χρονικό διάστημα που απαιτείται, από τη στιγμή που θα αντιληφθεί ο οδηγός τον κίνδυνο μέχρι και τη στιγμή που θα ενεργοποιήσει τα φρένα πατώντας  το αντίστοιχο πεντάλ 2. Μέσα σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα έχει διανυθεί η  απόσταση αντίδρασης. Από τη στιγμή που θα αποκριθούν τα φρένα μέχρι και τη στιγμή που τελικά θα ακινητοποιηθεί  το όχημα μεσολαβούν  περίπου άλλα   1 με 2  δευτερόλεπτα. Μέσα στο χρόνο αυτό   έχει  διανυθεί από το όχημα η απόσταση  φρεναρίσματος, η οποία εξαρτάται από την απόδοση του οχήματος και τις οδικές συνθήκες 4.

Τελικά , η απόσταση ακινητοποίησης  είναι το άθροισμα της απόστασης αντίδρασης και φρεναρίσματος(απόσταση ακινητοποίησης = απόσταση αντίδρασης+απόσταση φρεναρίσματος). Έτσι, ένα όχημα που κινείται με 50 χ.λ.μ./ώρα θα ακινητοποιηθεί σε 29 μ. από τη στιγμή που οδηγός θα δει τον κίνδυνο και ένα όχημα που κινείται με 90 χ.λ.μ./ώρα θα ακινητοποιηθεί σε 65 μ.( με την προϋπόθεση, ότι πρόκειται για άσφαλτο πεπατημένη και ξηρά, καθώς για υγρή άσφαλτο η απόσταση ακινητοποίησης είναι πολύ μεγαλύτερη). Για το λόγο αυτό τόσο τα όρια ταχύτητας που αναγράφονται στις πινακίδες κυκλοφορίας ,  όσο και οι κανονισμοί που αναφέρονται στην απόσταση ασφαλείας μεταξύ των οχημάτων πρέπει να τηρούνται από τους οδηγούς.

Οι συνέπειες  της υπερβολικής ταχύτητας αφορούν τόσο την οδική  ασφάλεια όσο και το περιβάλλον 5. Συγκεκριμένα,  όσο μεγαλύτερη είναι  η ταχύτητα, τόσο  περισσότερο  αυξάνεται η πιθανότητα εμπλοκής του οδηγού   σε τροχαίο  και συγχρόνως   τόσο μεγαλύτερο είναι  το μέγεθος   του ενδεχόμενου τραύματος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι  σε μεγάλες ταχύτητες απελευθερώνεται περισσότερη ενέργεια  κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης,   η οποία τελικά  απορροφάται από το ευάλωτο ανθρώπινο σώμα. Συγχρόνως, οι επιπτώσεις  αυτής στο περιβάλλον έχουν σχέση με: α) την αύξηση  εκπομπής καυσαερίων, β)την ηχορρύπανση, γ)την κατανάλωση καυσίμων, δ)την επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων, που ζουν ή δουλεύουν κοντά στον δρόμο.

Μπορεί κάποιος να αισθάνεται σίγουρος όταν τρέχει. Η σιγουριά του όμως αυτή δε μπορεί να ξεπεράσει τους νόμους της Φυσικής, όπως προκύπτει και από την απόσταση ακινητοποίησης του οχήματος, που αναφέρθηκε παραπάνω. Οι νόμοι της Φυσικής είναι πάνω απ’ όλα. Για αυτό πρέπει να τηρούνται τα όρια ταχύτητας, που έχουν τοποθετηθεί στους δρόμους κατόπιν ειδικών τοπογραφικών μελετών, στις οποίες έχουν συνυπολογιστεί παράμετροι, όπως  οι διασταυρώσεις, η κυκλοφορία των αγροτικών μηχανημάτων, η κατοικημένη περιοχή, κ.τ.λ. Πολλές φορές πιστεύουμε, ότι  ο δρόμος ευνοεί «να  αναπτύξουμε» ταχύτητα. Όμως , στη σκέψη μας αυτή  υπάρχει το λεγόμενο ασυμβίβαστο ανάμεσα στην πινακίδα της ταχύτητας και στο μήνυμα που μας δίνει ο εγκέφαλος να τρέξουμε, γιατί ο δρόμος είναι θεωρητικά καλός. Σε αυτή την περίπτωση,  δεν πρέπει να ξεχνούμε, ότι οι πινακίδες αυτές δεν έχουν τοποθετηθεί τυχαία. Τις γιορτινές αυτές ημέρες ας έχουμε ένα πράγμα στο μυαλό μας: «Να προσαρμόζουμε την ταχύτητα του οχήματός μας στις επικρατούσες συνθήκες, που  αφορούν  το οδικό δίκτυο,  τον καιρό , κ.τ.λ.» και δε θα βγούμε χαμένοι. Και θυμηθείτε,  καλύτερα να φτάσουμε 2 με 3 λεπτά αργότερα στον προορισμό μας, παρά να μη φτάσουμε ποτέ..

Υ/Α’ Ιωάννα ΡΟΤΖΙΩΚΟΥ
του Τμήματος Τροχαίας Ναυπλίου

ΠΗΓΕΣ:  

1. http://ec.europa.eu/transport/road_safety/
2. http://www.greek-lanhttp://thanos713.webnode.gr/products/
3. http://www.greek-language.gr/
4. Nilsson,G.(2004)Traffic safety dimensions and the power model to describe the effect of speed on safety. Bulletin 221, Lund Institute of Technology, Lund
5. http://www.aodos.gr/