-Βρε φιλενάδα σου λέω έχει αποτέλεσμα, πήγε η τάδε και έχει μείνει μισή.

-Και τί ακριβώς κάνει αυτός;

-Τίποτα χρυσή μου. Πας, σε βάζει να κρατήσεις σφιχτά δύο μπαλάκια ή ένα ματσούκι (ράβδος) και αυτό ήταν! Σου λέει ποιες τροφές σε παχαίνουν και ποιες σε αδυνατίζουν.

-Ααα, τεστ δυσανεξίας δηλαδή…

-Ναι καλέ, μιλάμε τίποτα δεν είναι. Να κανονίσουμε να πάμε δυο τρεις μαζί όμως, να μοιραστούμε και τα έξοδα του ταξιδιού. Αν και έχω μάθει ότι έρχεται και ένας άλλος μια φορά το μήνα εδώ και το κάνει. Θα πάρω την τάδε και θα μάθω λεπτομέρειες εντάξει;

-Εντάξει, δεν έχουμε να χάσουμε τίποτα. Τόσα και τόσα έχουμε κάνει για να αδυνατίσουμε, θα το συνδυάσουμε και σαν βόλτα… Ωραίο πάντως το γλυκό σου φιλενάδα, βάλε μου άλλο ένα κομμάτι. Έτσι κι αλλιώς θα μας πει ο ειδικός με τα μπαλάκια αν μας παχαίνει ή όχι (χα χα χα.. .γέλια)!

Προσπάθησα πολλές φορές να μπω στο μυαλό των απελπισμένων ή και μη ατόμων (κυρίως γυναικών) και να δώσω μια λογική εξήγηση. Σαν ειδικός στα θέματα Διατροφής, σαν εξειδικευμένος σε θέματα ψυχολογικής προσέγγισης του υπέρβαρου ή παχύσαρκου, αλλά και σαν άνθρωπος με αδυναμίες στο καλό φαγητό και ανθρώπινα επιρρεπής στις διατροφικές «αμαρτίες». Καμία λογική απάντηση στα ερωτήματά μου.

Έψαξα να μάθω όσο το δυνατόν περισσότερα για τα διάφορα τεστ δυσανεξίας που είναι της μόδας την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα (και πριν τριάντα με σαράντα χρόνια σε Αμερική, Καναδά και Ευρώπη).
Ένα πολύ επεξηγηματικό και συνάμα τεκμηριωμένο από επιστημονική βιβλιογραφία άρθρο, βρήκα της συναδέλφου κας Κωνσταντίνας Μπακλώρη (Διαβάστε το πατώντας εδώ).

Το συμπέρασμα; ΔΕΝ υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένο τεστ οποιασδήποτε μορφής, το οποίο να μπορεί με ακρίβεια να σου υποδείξει αν κάποια τροφή σε παχαίνει ή σε αδυνατίζει. Εξάλλου, αυτή τη δουλειά την έχει αναλάβει χρόνια τώρα η φύση, με την θερμιδογόνο αξία των τροφίμων.

Και όπως πολύ σωστά τονίζεται στο εν λόγω άρθρο, δεν θα πρέπει να συσχετίζονται τα συγκεκριμένα τεστ με τις ήδη υπάρχουσες δυσανεξίες σε λακτόζη και γλουτένη, οι οποίες όντως αποτελούν παθολογικές καταστάσεις και ανιχνεύονται μέσω συγκεκριμένων εργαστηριακών εξετάσεων.

Πως μπορεί το μοναδικής διατροφικής και αποτοξινωτικής αξίας κρεμμύδι να παχαίνει; Πως ένα μύδι ή το λεμόνι μπορούν να διαταράξουν τον μεταβολισμό στο σώμα; 
Με ένα μηχάνημα άγνωστης προελεύσεως και με ένα μηχανικό σύστημα αυτόματης καταγραφής (παρόμοιο με εκείνο των περιπτέρων που μετρούν τα επίπεδα του Έρωτα...) και με την επαφή μέσω ενός ηλεκτροδίου, μιας ράβδου ή κρατώντας κάποιες σφαιρικές μπάλες στα ιδρωμένα ή γεμάτα ενυδατική κρέμα χέρια σου, είναι δυνατόν να έχεις μια αξιόπιστη απάντηση στην «μοδάτη» ερώτηση αν κάποιο τρόφιμο εσένα συγκεκριμένα σε παχαίνει;

«Μα έχει αποτέλεσμα, ό,τι και αν μου λες. Το έκαναν αρκετοί και έχασαν πολλά κιλά».

Ας φανταστούμε λοιπόν ότι κρατάμε στα χέρια μας τα αποτελέσματα ενός τέτοιου τεστ. Σχεδόν σε όλους τους εξεταζόμενους υπάρχουν κάποιες «απαγορευμένες» τροφές, συνήθως από την ομάδα του αμύλου (σιτάρι, κριθάρι, αλεύρι, ζυμαρικά ή ρύζι), από την ομάδα του κρέατος (γαλοπούλα, κοτόπουλο, χοιρινό, μοσχάρι) και πάνω σε αυτά κολλημένα και κάποια άλλα τρόφιμα, προκειμένου να εμπλουτιστεί η λίστα, όπως κρεμμύδι, σκόρδο, λεμόνι, φράουλα, ντομάτα, φουντούκι, χταπόδι ή καλαμάρι κτλ.
Και βέβαια εκτός από τα τρόφιμα που σου λέει το τεστ να αποφεύγεις, σου προτείνει και όλα αυτά που μένουν και δεν σε «παχαίνουν» , να τα καταναλώνεις κυκλικά και με μέτρο, δηλαδή σε γενικές γραμμές να έχεις μια διατροφή με μισά σχεδόν τρόφιμα στη διάθεσή σου και με ποικιλία.

Και πάμε στην πράξη: Ξεκινά η κυρία «τάδε» του αρχικού μας διαλόγου την εφαρμογή των συστάσεων του τεστ, περιορίζοντας την πρόσληψη ως επί το πλείστον υδατανθράκων και ελέγχοντας κάπως την βουλιμία της για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, διαδίδοντας σε άλλες φιλενάδες της ότι το εν λόγω τεστ δουλεύει. «Ξεχνά» όμως να πει ότι αν και είχε κάποια απώλεια κιλών, μόλις σταμάτησε (μετά από λίγο χρονικό διάστημα) τα ξαναπήρε, όπως ήταν φυσικό, αφού ξανάρχισε να καταναλώνει ποσότητες υδατανθράκων και επεξεργασμένων τροφών που είχε στερηθεί τόσο καιρό.

Συμπέρασμα; Αν βγάλουμε τις μισές από τις τροφές μας από το διαιτολόγιό μας και ιδιαίτερα αυτές που είναι πλούσιες σε θερμίδες, κάνοντας ταυτόχρονα κάποιο μικρό προγραμματισμό στις υπόλοιπες που μας μένουν, ε λογικό είναι να έχουμε κάποια απώλεια.

Το βασικό ερώτημα που κυριαρχεί όμως είναι: Όταν επισκέπτεσαι ένα διαιτολόγο τι διαφορετικό ακούς; Δεν σε παροτρύνει να μειώσεις τις τροφές που είναι πλούσιες σε θερμίδες και λιπαρά; Δεν σου λέει να έχεις ποικιλία στην διατροφή σου; Δεν σου προγραμματίζει τις ημερήσιες προσλήψεις, ώστε να μην υπερκαταναλώνεις τρόφιμα και ξεφεύγεις από τις απαραίτητες θερμιδικές σου ανάγκες; Δεν σε βοηθά να ελέγξεις τις βουλιμικές και υπερφαγικές σου εκρήξεις; Αν αγνοήσεις τις συμβουλές του και «ξαναπέσεις» στην παγίδα του ανεξέλεγκτου φαγητού, δεν ξαναπαίρνεις τα χαμένα κιλά σου;

Τι είναι αυτό που έχεις περισσότερη ανάγκη; Να σου το υποδείξει μέσω random λογισμικού ένα μηχάνημα, δυο μπαλάκια, ένα ηλεκτρόδιο, από έναν μη ειδικό (γιατί σχεδόν κανείς από τους κατόχους των εν λόγω μηχανημάτων δεν είναι διαιτολόγος) ή να σου το πει με σιγουριά και τεκμηριωμένα ένας άνθρωπος που έχει εξειδικευτεί πάνω στην Διατροφή του ανθρώπου; Τι είναι αυτό που τελικά σε πείθει περισσότερο; Το άγνωστο; Το καινούργιο; Η τεχνολογία; Ή μήπως η απελπισία και η αφέλεια;

Γιατί όσο εσύ θα υπερμάχεσαι αυτών των τσαρλατάνικων μεθόδων, τόσο θα δημιουργείς προϋποθέσεις για την συνέχιση της εξαπάτησης και της κερδοφορίας κάποιων επιτήδειων. Γιατί όσο εσύ θα διαδίδεις ότι βρήκες τη μαγική λύση, τόσο η υγεία σου θα κινδυνεύει. Γιατί θα κινδυνεύει; Αν το μοσχάρι, τα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά είναι απαγορευμένα από το τεστ σε εσένα που πάσχεις από αναιμία ή από χαμηλό σίδηρο; Αν το αρνί και τα αλλαντικά είναι επιτρεπόμενα σε εσένα που έχεις υψηλή χοληστερίνη; Αν ασκείσαι ή αθλείσαι συστηματικά και «γονατίζεις» από χαμηλή ενέργεια, επειδή οι υδατάνθρακες είναι απαγορευμένοι σε εσένα; Αν το αλάτι δεν σου υποδειχθεί ως απαγορευμένο και εσύ έχεις υπέρταση; Αν η ζάχαρη δεν βαρέσει κόκκινο στο τεστ, σε εσένα που πάσχεις από διαβήτη; Και κυρίως, ποιος δίνει το ελεύθερο σε ένα μηχάνημα να αποκλείει εντελώς τη χρήση τροφίμων ή ολόκληρης ομάδας τροφών, από ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής; Παν μέτρο άριστο ή ήμισυ μέτρο άριστο κυρία «τάδε» μου;

«Διαιτολόγος είσαι, τι θα έλεγες;», μπορεί να μου απαντήσεις, γιατί ακόμα δεν σε έχω πείσει. Δοκίμασε λοιπόν και κάτι ακόμα. Και στο συστήνω, γιατί η τσέπη σου το σηκώνει (αλλιώς δεν θα σπαταλούσες τόσες εκατοντάδες ευρώ για να ταξιδέψεις στον ειδικό και να πληρώσεις και το τεστ): Πήγαινε και κάνε ένα τεστ και την ίδια ημέρα πήγαινε και κάνε ένα ίδιο τεστ, σε έναν άλλο όμως ειδικό (όχι στον ίδιο, γιατί θα έχει προνοήσει να κρατήσει αρχείο). Για βάλτα κάτω και σύγκρινέ τα. Τί, δεν είναι τα ίδια; Δεν συμπίπτουν τα «απαγορευμένα» με τα «επιτρεπόμενα»; Μην με τρελαίνεις. Για δοκίμασε κάτι άλλο τότε: Βρες από φίλες ή γνωστές ή και άγνωστους, που όλοι έχετε κάνει τέτοιο τεστ, τα χαρτιά και βάλτα κάτω να τα συγκρίνεις. Τί, βλέπεις κοινά πράγματα σε γενικές γραμμές; Τι σύμπτωση, το κρεμμύδι «παχαίνει» και εσένα και την κυρά Μαρία και τη φίλη σου την Παναγιώτα (σ.σ. τυχαία ονόματα). Σε κούρασα; Για κάνε και κάτι ακόμα: Το τεστ σου υποδεικνύει ότι για ένα τάδε χρονικό διάστημα (συνήθως τρεις ή έξι μήνες) πρέπει να έχεις εντελώς κομμένα τα απαγορευμένα τρόφιμα και στη συνέχεια σιγά σιγά να τα εντάσσεις στη διατροφή σου. Εσύ το τεστ το έκανες Οκτώβριο, αλλά είπες να το ξεκινήσεις λίγο πριν το καλοκαίρι (περίπου Απρίλιο ή Μάρτιο). Ισχύει ή όχι; Η πρόβλεψή του ποια ημερομηνία λήξης έχει; Τελικά το σκόρδο σε παχαίνει από Οκτώβριο έως Μάρτιο ή και πιο μετά; Αν ακόμα δεν σε κούρασα, κουράστηκα εγώ!

Και κουράστηκα γιατί ενώ είμαστε στην κυρίαρχη θέση παγκοσμίως να απολαμβάνουμε μια πληθώρα τροφίμων της Μεσογειακής Διατροφής, την αγνοούμε επιδεικτικά ψάχνοντας συνέχεια τη μαγική λύση, το ελιξίριο της αέναης τεμπελιάς. Να τρώμε και να μην παχαίνουμε. Να κυλιόμαστε από καρέκλα σε καναπέ και από καναπέ σε κρεβάτι, περιμένοντας την επόμενη ημέρα η ζυγαριά να δείξει λιγότερο βάρος. Αμ δεν γίνεται έτσι η δουλειά κυρία «τάδε» μου.

Ολόκληρη παγκόσμια βιομηχανία έχει στηθεί πάνω στο αδυνάτισμα, αλλά η παχυσαρκία καλπάζει. Είμαι σίγουρος ότι στο παρελθόν θα δοκίμασες και τα πολλά υποσχόμενα ροφήματα ή χάπια που σε αδυνατίζουν, μπήκες στον πειρασμό να φτιάξεις και εσύ την «φραπελιά» ή την «μηλάδα», όταν την λάνσαραν οι εκπομπές στην τηλεόραση και ξεχύθηκες στα κτήματα να κόβεις κλαδιά ελιάς και να πιεις τον ζωμό τους ή ξεφλούδιζες μήλα για να βράσεις τις φλούδες και πίνοντάς τις να περιμένεις να αδυνατίσεις, αλλά δεν είδες αποτέλεσμα.

Πολλά καινούργια γιατροσόφια θα γίνονται της μόδας κάθε χρόνο. Και κάποιοι επιτήδειοι θα καρπώνονται την αφέλεια και την έλλειψη διατροφικής εκπαίδευσης πολλών ατόμων. Θυμήσου κάτι απλό και πρακτικό: Θα αδυνατίσεις όταν εσύ αποφασίσεις ότι θέλεις να αδυνατίσεις και θα αδυνατίσεις ανώδυνα, υγιεινά και χωρίς κανένα πρόβλημα υγείας, όταν θα έχεις στο πλευρό σου έναν ειδικό, ένα διαιτολόγο ή έναν γιατρό, που θα αφιερώνεται αποκλειστικά σε εσένα και θα σε στηρίζει σωματικά και ψυχολογικά με τις γνώσεις του και την εμπειρία του.

 Η Επιστήμη της Διατροφής – Διαιτολογίας καθημερινά εμπλουτίζεται με νέα επιστημονικά δεδομένα, για να γίνει πιο προσιτή και πιο εύκολη προς τον ασθενή. Χωρίς μπαλάκια, ράβδους, «ματσούκια» ή άλλα τεχνάσματα. Μόνο με γνώση και καθημερινή ενημέρωση.

Και θα σου δώσω και μια τελευταία συμβουλή: Το δεύτερο κομμάτι γλυκό που ζήτησες από τη φιλενάδα σου, ΝΑΙ, θα σε παχύνει.

Γιάννης Ηλίας ,Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος