Με αφορμή τον θάνατο του Στυλιανού Παττακού, και διαβάζοντας τα σχόλια των αναγνωστών στον ηλεκτρονικό Τύπο, αλλά και τις αναρτήσεις ανθρώπων που νοσταλγούν -ή φαίνεται ότι νοσταλγούν- την επταετία, αναρωτήθηκα εάν πραγματικά «εκείνοι δεν σε έκλεψαν, ελληνικέ λαέ», όπως προβάλλεται από τους απολογητές και τους θιασώτες του καθεστώτος. Τα τελευταία χρόνια, μια μεγάλη μερίδα του κόσμου αναπαράγει αυτό το σλόγκαν και σε ταβέρνες, Εφορίες, καφενεία και ταξί, η πιο συχνή ατάκα όταν ξεσπά ο κόσμος εναντίον των κυβερνώντων κομμάτων των τελευταίων δεκαετιών, είναι ότι οι πραξικοπηματίες δεν έκλεψαν το ελληνικό Δημόσιο, δεν έσκυψαν το κεφάλι στους επιχειρηματίες της εποχής, δεν έκαναν διορισμούς ημετέρων.

Κοινώς, οι πραξικοπηματίες πλασάρονται ως οι μόνοι πολιτικοί στην ιστορία της χώρας που δεν έκαναν λαμογιές, όταν μάλιστα ήδη τη δεκαετία του 1960 η πολιτική ζωή της χώρας είχε να επιδείξει απίστευτα μεγάλα σκάνδαλα: 1954 Siemens (μας έχει στοιχειώσει), ηλεκτροδότηση της Πεσινέ, για την οποία το 1965 παραπέμφθηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε ειδικό δικαστήριο μαζί με τον Π. Παπαληγούρα, και άλλα πολλά. Και ξαφνικά, μέσα σε αυτό το κλίμα, προέκυψαν οι «αδιάφθοροι» οι οποίοι δεν έβαλαν το δάχτυλο στο βάζο με το γλυκό. Μια πολύ πρόχειρη έρευνα, και χωρίς ασφαλώς να έχει εντρυφήσει η γράφουσα στο θέμα, δείχνει τα εξής:

Το πρώτο πράγμα που έκαναν οι συνταγματάρχες όταν πήραν την εξουσία, ήταν να ανεβάσουν τους μισθούς τους. Από τις 23.600 δρχ. ανέβασαν στις 45.000 δρχ. τον πρωθυπουργικό μισθό και αύξησαν τις αποδοχές των υπουργών και υφυπουργών από τις 22.400 στις 35.000 δρχ. Θεσπίστηκαν επίσης και ημερήσια «εκτός έδρας» -1.000 δρχ. για τον πρωθυπουργό και 850 για υπουργούς και υφυπουργούς.

Εφοπλιστές - συνταγματάρχες ήταν και τότε ό,τι είναι σήμερα πολιτικά τζάκια - επιχειρηματίες: Η βίλα στο Λαγονήσι όπου διέμενε ο Παπαδόπουλος ανήκε στον Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Παπαδόπουλος στήριζε τον Ωνάση στη διαμάχη που είχε με άλλους «κροίσους» της εποχής, με «μήλον της έριδος» το περιβόητο τρίτο διυλιστήριο της χώρας.Ο Νίκος Μακαρέζος, όμως, τάχθηκε στο πλευρό του Νιάρχου. Τελικά, το 1972, ο Ωνάσης αποσύρθηκε και το τρίτο διυλιστήριο ανέλαβαν οι Ανδρεάδης – Λάτσης. Ένα ακόμη δόθηκε στο Βαρδινογιάννη.

Ο εκδότης της εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος», Σάββας Κωσταντόπουλος, που στήριζε το καθεστώς με την εφημερίδα του, έγραψε προς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τα εξής:

«Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία. Ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή και ούτω κάθε εξής)» («Αρχείο Καραμανλή», τ.7ος).

Τον Δεκέμβριο του '73, επανήλθε, αναφερόμενος στην περίοδο Παπαδόπουλου, τον οποίο είχε ήδη ανατρέψει (25 Νοεμβρίου '73) ο λεγόμενος «αόρατος δικτάτορας», Δημήτρης Ιωαννίδης, τονίζοντας:

«Εδημιουργήθη μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων διά την οποίαν δεν δυνάμεθα ακόμη να γνωρίζωμεν μέχρι ποίου σημείου ανταπεκρίνετο εις την πραγματικότητα. Πάντως, αντιστοιχία υπήρχε οπωσδήποτε» («Αρχείο Καραμανλή», τ.7ος)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Ο αρχηγός Παπαδόπουλος έκανε τον έναν αδελφό του, τον Κωνσταντίνο, στρατιωτικό ακόλουθο, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Προεδρίας, Περιφερειακό Διοικητή Αττικής και «υπουργό παρά τω πρωθυπουργώ». Ο άλλος αδελφός, ο Χαράλαμπος, βρέθηκε στη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, στην οποία αναρριχήθηκε σε χρόνο ρεκόρ.

Ο ίδιος ο Παττακός αποφάσισε να αναθέσει στον γαμπρό του, τον Αντρέα Μεϊντάση, διάφορες επικερδείς δουλειές με τον Δήμο Αθηναίων, όπως την κατασκευή υπόγειου γκαράζ στην πλατεία Κλαυθμώνος, τεχνικές μελέτες, κλπ.

Ο Μακαρέζος διόρισε τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου, υπουργό Γεωργίας και – αργότερα- Βόρειας Ελλάδας.

ΔΑΝΕΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΥΡΙΣΤΑ

Ο Λαδάς απέκτησε το σκωπτικό προσωνύμιο «κύριος καθαρά χέρια», χάρη στη ροπή του προς τα θαλασσοδάνεια. Ο Ρουφογάλης, αρχηγός της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, εξασφάλιζε δανειοδοτήσεις σε «ημετέρους», με επιβάρυνση των κρατικών τραπεζών. Στην πρώιμη μεταπολιτευτική περίοδο, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1974, το περιοδικό «Ταχυδρόμος» αποκάλυψε δυο σχετικά έγγραφα του Ρουφογάλη. Μια κατηγορία δανείων αναφερόταν ως «χαριστικά και επισφαλή». Στα «χορηγηθέντα» δάνεια καταγραφόταν ποσό άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου και στα «υπό έγκρισιν» πάνω του 1,6 δισεκατομμυρίου δρχ.

«ΑΜΑΡΤΩΛΕΣ» ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

Τη Δευτέρα, 15 Μαΐου 1967 ανέθεσαν στην αμερικανική εταιρεία Litton το ακαθόριστο έργο της παροχής «υπηρεσιών οργανώσεως και διεκπεραιώσεως της οικονομικής αναπτύξεως», στην Κρήτη και στη Δυτική Πελοπόννησο.

Υποτίθεται ότι η εταιρεία θα φρόντιζε να γίνουν επενδύσεις ύψους 840 εκατομμυρίων δολαρίων για 12 χρόνια. Το Ελληνικό Δημόσιο της έδωσε ως προκαταβολή 1,2 εκατ. δολάρια και ανέλαβε τις εξής υποχρεώσεις: Να καλύψει όσα έξοδα θα έκανε η Litton για να «αναπτυξιακό της έργο» συν 11% ως ποσοστό κέρδους, αλλά να εξασφαλίσει και προμήθεια 2% επί της αξίας κάθε επένδυσης, από αυτές που θα «έφερνε» η εταιρεία.

Η Litton μπορεί να μην προσέλκυε επενδυτές, δήλωνε όμως έξοδα και πληρωνόταν από το ελληνικό κράτος. Εμπράκτως η ίδια η χούντα αναγνώρισε το φιάσκο της ανάθεσης, τερματίζοντας την ισχύ της σύμβασης, την Τετάρτη, 15 Οκτωβρίου 1969 (ΦΕΚ 1969/Α/268). Όμως η Litton πήρε και το επιπρόσθετο 11% επί των δηλωθέντων εξόδων της.

Η επίσημη εξήγηση του καθεστώτος για λύση της σύμβασης; «Αι ελληνικαί υπηρεσίαι είναι εις θέσιν να συνεχίσουν άνευ ειδικής βοηθείας τας προσπαθείας διά την ανάπτυξιν»...

Αυτό που η χούντα ομολόγησε εμπράκτως, νωρίτερα το είχε δηλώσει ευθαρσώς στο περιοδικό «Ramparts» ο Ρόμπερτ Αλαν, υπεύθυνος του γραφείου της εταιρείας στην Αθήνα: «Τα κέρδη μας είναι ασφαλώς μεγάλα, διότι ουσιαστικά δεν κάνουμε εμείς επενδύσεις».

Ο Αλαν είχε σχολιάσει ως εξής την εξορία στα ξερονήσια: «Οι περισσότεροι εξόριστοι και φυλακισμένοι ζουν σε νησιά, όπως είναι η Καταλίνα (σ.σ. θέρετρο στην Καλιφόρνιας). Είναι ελεύθεροι να πηγαίνουν και να έρχονται. Αναπνέουν καθαρό αέρα, βρίσκονται κάθε μέρα σε ωραίο ηλιόλουστο περιβάλλον και απλώς δεν έχουν επικοινωνία με τον έξω κόσμο».

ΤΟ ΤΑΜΑ

Το Σάββατο, 14 Δεκεμβρίου 1968, ο Παπαδόπουλος ανακοίνωσε ότι κατέφθασε η ώρα να εκπληρώσει η «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» μια υπόσχεση, την οποία είχε δώσει προς τον Θεό η ...Δ΄ Εθνοσυνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Άργος το 1829: Την ανέγερση ενός μεγαλοπρεπούς ναού του Σωτήρος. Ως τόπος ορίστηκαν τα Τουρκοβούνια. Για την εκπλήρωση του τάματος της Δ' Εθνοσυνέλευσης στήθηκε ειδικό ταμείο όπου κατέθεταν τις δωρεές τους πολλοί και διάφοροι, επίσημοι ή όχι. 

Μυστήριο κάλυπτε τα του «Τάματος», μέχρι τον Ιανουάριο του '74. Στο «Ταμείο» είχαν εισρεύσει 453,3 εκατομμύρια δρχ., εκ των οποίων είχαν εξαφανιστεί τα 406 εκατομμύρια! Όλα αυτά δαπανήθηκαν – υποτίθεται- για απαλλοτριώσεις, «προπαρασκευαστικά έργα», «μελέτες», εργασίες «διοικήσεως και λειτουργίας»...

Από τη συνολική «αποταμίευση» των 453,3 εκατομμυρίων, τα 230 ήταν δάνεια. Τα 180 προήλθαν από εισφορές και δωρεές, τμήμα των οποίων κάλυψαν φορείς του Δημοσίου – π.χ. η Αγροτική Τράπεζα έδωσε 10 εκατομμύρια. Τα υπόλοιπα 43,3 εκατομμύρια ήταν «επιχορήγηση» από τον τακτικό προϋπολογισμό.

ΕΡΓΟΛΑΒΙΕΣ

Ο Μακαρέζος υπέγραψε με τον εργολάβο Ρόμπερτ Μακ Ντόναλντ, από τις ΗΠΑ, σύμβαση για την κατασκευή της Εγναντίας Οδού (ΦΕΚ 1969/Α/15). Ποια ήταν η κατάληξη; Ο Αμερικανός σηκώθηκε κι έφυγε, ενώ το Δημόσιο είχε επιβαρυνθεί σε βαθμό απίστευτο.

Το έργο υπολογίστηκε στα 150 εκατ. δολάρια, εκ των οποίων σχεδόν το 1/3 θα το κάλυπτε το ελληνικό κράτος. Εγγυήθηκαν τα δάνεια του Μακ Ντόναλντ, τον «διευκόλυναν» με αμέτρητα ομόλογα, του έδωσαν 4,5 εκατ. δολάρια ως προκαταβολή και όρισαν την αμοιβή του επί των εξόδων, συνυπολογίζοντας σε αυτά τη χρηματοδότηση του Δημοσίου.

Το φοβερό ήταν ότι θα διεκπεραίωναν το έργο γηγενείς υπερεργολάβοι –ο Αμερικανός απλώς θα μεριμνούσε για μελέτες και δάνεια.Εάν ο Μακ Ντόλαντ διαπίστωνε πως δεν επαρκούσαν τα 150 εκατ. δολάρια, είχε δυο επιλογές. Να ψάξει για περισσότερα ή «να θεωρηθή εκτελέσας την σύμβασιν άμα τη συμπληρώσει της κατασκευής τμήματος της οδού, ούτινος η αξία ανέρχεται εις 150 εκατ. δολάρια».

Ο Μακ Ντόναλντ δεν εξασφάλισε καμία χρηματοδότηση, αλλά αποχώρησε με τα 4,8 εκατ. δολάρια συν τα 33,4 εκατ. σε ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου στις αποσκευές του.

ΠΕΡΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΩΝ

Την Τετάρτη, 30 Δεκεμβρίου 1970, νομοθέτησαν τα «περί ευθύνης υπουργών». Μεταβατική διάταξη (παρ. 48) του ΝΔ 802 όριζε ότι δεν μπορούσε να ασκηθεί δίωξη εναντίον υπουργού ή υφυπουργού της δικτατορίας, παρά μόνο εάν το αποφάσιζαν οι συνάδελφοί του.

Τον Μάιο του 1972 η χούντα απάλλαξε τον Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Τομ Πάππας από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις, για έξι αγροτοβιομηχανικές μονάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας (ΦΕΚ 1972/Α/72). Λόγω των σχέσεων του Πάππας με τον Νίξον και την υποστήριξή του, η χούντα διέθεσε περίπου μισό εκατομμύριο δραχμές για να ενισχύσει την εκλογική εκστρατεία του.

ΤΑ ΚΡΕΑΤΑ ΤΟΥ ΜΠΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Την Πέμπτη, 21 Σεπτεμβρίου 1972, ο Παττακός έδωσε εντολή να «διατεθούν το ταχύτερον εις την κατανάλωσιν» τα κρέατα της Αργεντινής. Αυτά που «μαύριζαν», αυτά που θα «ξέμεναν». Τα γνωστά και ως «κρέατα Μπαλόπουλου». Ο Μιχάλης Μπαλόπουλος ήταν υφυπουργός Εμπορίου. Αυτός κι ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου, ο Ζαφείρης Παπαμιχαλόπουλος, κάθισαν στο εδώλιο για το σκάνδαλο των κρεάτων. Η σοβαρότερη κατηγορία σε βάρος των δυο, ήταν πως χρηματίζονταν «κατά συρροήν» από μεγαλεμπόρους της Ροδεσίας που επεδίωκαν να αποκτήσουν μονοπωλιακά προνόμια στην εισαγωγή κρέατος. Απαγορεύτηκε, επίσης, για κάποιο διάστημα η διάθεση ντόπιου κρέατος, ώστε να προωθηθούν στην αγορά τα προβληματικά, εκείνα της Αργεντινής. Η προαναφερθείσα εντολή του Παττακού ήταν γραπτή και αναγνώστηκε στο δικαστήριο.

Το σκάνδαλο των κρεάτων ενέπνευσε και τους ... φιλάθλους. Εάν κάποιος ποδοσφαιριστής δεν απέδιδε καλά, η κερκίδα τον αποκαλούσε με ευκολία «βόδι Αργεντινής» ή «κρέας του Μπαλόπουλου».

Η ΛΙΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ

Για την συνηθισμένη εν Ελλάδι ζωή της, η Ντέλλα Ρουφογάλη έχει πει: «Αρχίζω να ράβω την καινούρια μου γκαρνταρόμπα στους μετρ της ραπτικής για τους οποίους μέχρι τώρα έκανα επιδείξεις. Η ζωή μου έχει αλλάξει τελείως, το ίδιο και η συμπεριφορά όλων απέναντί μου. Μου φέρονται με έκδηλο σεβασμό και τα κομπλιμέντα τους είναι υπερβολικά. Αλλά μου αρέσει. Εγώ εξακολουθώ να φέρομαι φιλικά προς τους παλιούς γνωστούς και τους καινούριους, πλούσιους φιλοχουντικούς επιχειρηματίες που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα μαζί με τα ραβασάκια για ρουσφέτια. Αισθάνομαι πως έχω υποχρέωση να εξυπηρετήσω τους πάντες. Ο Μιχάλης συνήθως δεν αρνείται. Γεύομαι τη δύναμη της εξουσίας, και με μαγεύει» (Λεωνίδας Παπάγος, «Σημειώσεις 1967-1977»).

Τους αρραβώνες του ζεύγους Ρουφογάλη τίμησαν προβεβλημένοι επιχειρηματίες, όπως οι Λάτσης και Κιοσέογλου. «Ο Παύλος Βαρδινογιάννης, ο εφοπλιστής Θεοδωρακόπουλος με το γιο του τον Τάκη, ο Κώστας Δρακόπουλος των διυλιστηρίων, ο Νίκος Ταβουλάρης των ναυπηγείων, το ζεύγος Μποδοσάκη, ο Αγγελος Κανελλόπουλος των τσιμέντων 'Τιτάν' με τη γυναίκα του, ο Τομ Πάππας, ο Γ. Λύρας, ο Γιώργος Ταβλάριος, εφοπλιστής από τη Νέα Υόρκη με τη γυναίκα του και ο Γιάννης Λάτσης με τη μεγάλη του κόρη, αφού η γυναίκα του την ίδια μέρα πάντρευε την ανηψιά της σε άλλη εκκλησία», θυμόταν η Ντέλλα Ρουφογάλη.

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ Η ΧΟΥΝΤΑ

Στις 22.9.1971 στα «Νέα» δημοσιεύτηκε οικονοµική ανάλυση του Κωνσταντίνου Κόλµερ, όπου διαβάζουµε ότι «ναι µεν σηµειώθηκε το 1970 µια επιβράδυνση στην αύξηση του ρυθµού αυξήσεως του χρέους στο 12% έναντι 25% του 1969 (σ.σ.: πάλι επί χούντας είχε εκτιναχθεί, δηλαδή), όµως σηµειώθηκε µια ουσιώδης αύξηση του κρατικού δανεισµού µε έντοκα γραµµάτια και διπλασιασµός του δανεισµού σε συνάλλαγµα». Παρατίθενται, µάλιστα, και αποκαλυπτικά στοιχεία για το δηµόσιο χρέος από το 1958, µε πηγή πάντα τη στατιστική υπηρεσία: 

∆ΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΣΕ ∆ΙΣ. ∆ΡΧ. 

1958………………………………………………..3,5

1959………………………………………………..8,0

1960………………………………………………..9,7

1961………………………………………………11,6

1962………………………………………………13,1

1963………………………………………………17,6

1964………………………………………………21,4

1965………………………………………………25,4

1966………………………………………………32,0

1967………………………………………………37,8

1968………………………………………………45,3

1969………………………………………………56,7

1970………………………………………………63,7

Από το 1966, δηλαδή, που το χρέος ήταν 32 δισ., διπλασιάστηκε µέχρι το 1970 στα 63,7 δισ. δρχ.

Το 1972 ο Τύπος βοούσε πια για την τραγική κατάσταση της οικονοµίας. Στις 13.9.1972 τα «Νέα» έγραφαν στον τίτλο του ρεπορτάζ τους: «Κατά 7,7 δισ. αυξήθηκε το 1971 το δηµόσιο χρέος». Και συνέχιζαν: «Αυξήθηκε κατά 7,7 δισεκατοµµύρια δραχµές το δηµόσιο χρέος της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 1971. Σύµφωνα µε τα στατιστικά στοιχεία του τελευταίου τεύχους του ∆ελτίου Στατιστικής ∆ηµοσίων Οικονοµικών, κατά το τέλος του 1971 το συνολικό δηµόσιο χρέος ανήλθε σε 71,4 δισ. δραχµές». Στον «Οικονοµικό Ταχυδρόµο», στις 15.2.1973, τα σηµάδια κατρακύλας της οικονοµίας συνεχίζονται: «Μεταξύ Μαΐου 1971 και 1972 το δηµόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 7.118 εκατ. δρχ. ή σε ποσοστό 10% κι έφθασε στο ύψος των 73.806 εκατ. δρχ.».

Τι έγραφε «Το Βήµα» στις 20.10.1973: «Ο απολογισµός µιας εξαετίας, θυσίες και κόστος». Στην εξαετία της δικτατορίας το εξωτερικό χρέος έγινε 1,5 φορά µεγαλύτερο απ’ όσο είχε φθάσει σε διάστηµα 145 χρόνων. Από καταβολής ελληνικού κράτους, δηλαδή. Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 1974 το δηµόσιο χρέος είχε ανεβεί στο 20,8% επί του ΑΕΠ, στα 114 δισ. δρχ. εκείνη τη χρονιά, µε τον εσωτερικό κι εξωτερικό δανεισµό να γιγαντώνονται. Το χρέος ξεκίνησε από 37,8 δισ. δρχ. το 1967, ενώ το 1973 ήταν ήδη στα 87 δισ., µε το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο να είναι 4,5 φορές ψηλότερο και τις καταθέσεις, παρά τις διαρκείς τονωτικές ενέσεις των Ελλήνων µεταναστών, να µειώνονται δραµατικά µετά το 1970. Ο πληθωρισµός κάλπαζε, το πραγµατικό εισόδηµα µειωνόταν, οι φόροι έκαναν επέλαση, το ίδιο και η ακρίβεια.

(ΠΗΓΕΣ: «''Λαμόγια στο χακί'', Τα απίστευτα σκάνδαλα της χούντας», του Διονύση Ελευθεράτου, Η Εφημερίδα των Συντακτών, 21/4/12, «Τι χρέος παρέδωσε η χούντα με στοιχεία», onalert.gr, 12/11/14)

Γαλανιάδη Εύα