Σ’αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε το τεράστιο,πολύπλοκο και πολύπλευρο πρόβλημα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία και δεν είναι άλλο απο την στασιμότητα,το τέλμα και την ανεργία.
Φυσικά είναι αδύνατον να αναλυθεί σε βάθος αλλά θα προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε όσο καλύτερα γίνεται,χωρίς να είμαστε επιστήμονες, θα βασιστούμε σε εμπειρικά στοιχεία και διαπιστώσεις.
Η ανάλυση αφορά την επαρχία και τις κοινότητες που μαράζουν σε βαθμό ιστορικής εξαφάνισης,χωρίς να μπορούν να δώσουν εναλλακτικές απαντήσεις.
Οπότε και παραμένει εγκλωβισμένο τεράστιο ποσοστό πλυθησμού στις πόλεις,που είναι ζήτημα χρόνου πότε θα αντιμετωπίσουν μια άναρχη κατάρευση απο την στιγμή που το πρόβλημα απλά μετατίθεται σε μελλοντικό χρόνο,με ηγεσίες που απλά δημαγωγούν προσπαθώντας να δημιουργήσουν πολιτική πελατεία.

Το πρόβλημα

Όσοι προβληματίζονται έστω και ελάχιστα με την πραγματικότητα δεν είναι δύσκολό να εντοπίσουν την προέλευσή του προβλήματος,για την ακρίβειά πρόκειται για σειρά διαρθρωτικών προβλημάτων που συμβάλουν στην υποβάθμιση, την έλλειψη αποδοτικότητας και την απαξίωση των χωριών μας.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στο πρόβλημα είναι:

Ο μικρός κλήρος

Το γνωστό πρόβλημα του πολυτεμαχισμού και του μικρού μεγέθους του κλήρου (χωράφια,κτήματα,πατρικά σπίτια κτλ).
Το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων δεν βοηθάει τους κληρονόμους να κάνουν σωστή διαχείριση της περιουσίας τους κάτι που καταλλήγει σε διαφωνίες που φέρνουν απαξίωση της περιουσίας.

Υψηλό κόστος σε σχέση με την αντικειμενική αξία

Η υποχρέωση εγγραφής στο Κτηματολόγιο,οι Δασικοί Χάρτες και γενικότερα η τακτοποίηση της γης απο το Κράτος,θα οδηγήσει τεράστια ποσοστά περιουσιών στα χέρια του κράτους.Μια έμμεση κατάσχεση δηλαδή.
Παράδειγμα,αν δεν εγγραφούν στο Κτηματολόγιο οι περιουσίες,για πέντε χρόνια θα θεωρούνται «αγνώστου ιδιοκτήτη» και μετά θα γίνουν «δημόσια γη» και θα ανοίκουν στο ΤΑΙΠΕΔ. Σας φαίνεται ακραίο το γεγονός ότι ένα χωραφάκι του παππούλη σας θα γίνει ιδιοκτησία του ΤΑΙΠΕΔ;
Για να εγγραφεί στο Κτηματολόγιο ένας κήπος μισού στρέμματος (500τ.μ),πρέπει να τοπογραφηθεί απο Πολ.Μηχανικό,να υπάρχει συμβόλαιο και τίτλος ιδιοκτησίας,προσθέτουμε και έξοδα Συμβολαιογράφου και 35€ που κοστίζει η εγγραφή,εφορία κτλ.
Αν αυτό το πολλαπλασιάσετε σε πέντε μικρά ακίνητα,όπως ένα σπιτάκι και τέσσερα χωραφάκια που είναι ένας πάρα πολύ μικρός κλασσικός κλήρος χωριού,γίνεται μια πανάκριβη υπόθεση.

Δημογραφική ερήμωση

Τα χωριά είχαν απαξιωθεί απο την δεκαετία του 1980 με χαριστική βολή τον Νόμο Καποδίστρια (1997) όπου καταργήθηκαν οι αυτόνομες κοινότητες και έγιναν Δήμοι
Ο Νόμος Καλλικράτη (2010) έγινε η ταφόπλακα και των επαρχιακών Δήμων.
Το χωριό τότε έγινε χώρος παραθερισμού και πανηγυριών χωρίς καμία πρόβλεψη ή διορατικότητα για το μέλλον.
Η γήρανση του πλυθησμού,η μη αναπλήρωση και η δημογραφική ερήμωση,οδηγεί σε ιστορική εξαφάνιση με απρόβλεπτες συνέπειες.

Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και μεγάλη μέση ηλικία των κατοίκων

Οι κάτοικοι των χωριών,σε γενικές γραμμές λόγω ηλικίας και εκπαίδευσης δεν έχουν την ευελιξία, τη γνώση και τη διάθεση να υιοθετήσουν καινοτομίες, να ξεφύγουν από την πεπατημένη και να κατευθυνθούν προς μια επιχειρηματικού τύπου δραστηριότητα έτσι ώστε να ανταπεξέλθουν στις νέες μεταβαλόμενες οικονομικές συνθήκες.
Έτσι παρατηρούμε έναν αυτοσχεδιασμό χωρίς αποτέλεσμα και με ημερομηνία λήξεως.
Παράδειγμα η κτηνοτροφία στην περιοχή μας είναι σε τόσο καθυστερημένο επίπεδο που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις νέες απαιτήσεις.
Έτσι αργά και σταθερά είναι καταδικασμένοι σε οικονομικό αφανισμό.
Ακόμα και η πολύ μικρή αγροτική παραγωγή ή η απλή οικιακή αγροτική δραστηριότητα όπως ένας κήπος γίνεται ασύμφορη δραστηριότητα.
Οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν αλλάξει τραγικά,όπως και οι φυσικοί εχθροί των καλλιεργιών με αποτέλεσμα να γίνεται λανθασμένη εκτίμηση αρα και αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ανορθολογική αξιοποίηση πόρων

Οι παραπάνω παράγοντες συμβάλουν και στην μη ορθολογική χρησιμοποίηση των πόρων. Οι μικρές εκμεταλλεύσεις και η έλλειψη γνώσης στερούν τα όποια πλεονεκτήματα που θα έδινε η σωστή εκμετάλλευση των πόρων.
Ο πιο πολύτιμος πόρος,που δεν είναι καθόλου δεδομένος,είναι το πόσιμο νερό.
Λόγο του καθεστώτος ερήμωσης και μαζικής επισκεψιμότητας απο ετερόκλητο πλήθος σε περιόδους παραθερισμού,παρατηρούμε μια ανορθολογιστική χρήση του νερού με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα έλειψης νερού.
Άλλη μια σημαντική ανορθολογική χρήση πόρων είναι τα δημόσια έργα των Δήμων.
Αν εξαιρέσουμε τα σημαντικά προβλήματα που είναι απαραίτητα να γίνονται,δυστυχώς πολλά γίνονται χωρίς σχέδιο και πλάνο,με σκοπό την εξυπηρέτηση του εντυπωσιασμού και όχι ουσίας.

Έλλειψη κοινοτικής ή συνεταιριστικής κουλτούρας

Η προβληματική επίδραση των προηγούμενων παραγόντων θα μπορούσε να περιοριστεί σημαντικά ή και να λυθεί οριστικά,εφόσον οι άνθρωποι που εμπλέκονται με τα κοινά,οι μόνιμοι και οι νέοι που έχουν καταγωγή απο τα χωριά,ένωναν τις δυνάμεις τους συνεταιριζόμενοι για να πετύχουν καλύτερες συνθήκες ζωής,δημιουργόντας συνθήκες επαναπατρισμού.
Επαγγελματικα θα επιτύχεναν συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης με τα παραγώμενα προϊόντα τους, μικρότερο κόστος παραγωγής και ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές. Δυστυχώς όμως οι συνειδήσεις έχουν αλλοτριωθεί και ο κύριος λόγος είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων,με αποτέλεσμα να επικρατεί ή ακραία αναρχία που ο καθένας κάνει ότι τον εξυπηρετεί εις βάρος του συνόλου ή κυριαρχεί η δικομανία και η καταγγελιομανία μεταξύ των κατοίκων

Άρνηση επικοινωνίας – Μικροσυμφεροντολογική αντίληψη

Απο τα βασικότερα προβλήματα που πιθανότατα χαρακτηρίζει τους απανταχού Έλληνες.
Δυστυχώς δεν έχουμε κουλτούρα συνεργασίας και μας διακατέχει άρνηση συνεννοήσης σε βασικά απλά προβλήματα,με αποτέλεσμα να μπορούμε να βρούμε λύσεις.
Οι εγωισμοί και τα κοντόφθαλμα μικροσυμφέροντα είναι τροχοπέδη σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανάπτυξης.
Αυτή η συμπεριφορά δεν ήταν τόσο εμφανή σε εποχές που η οικονομία ήταν ανοδική ή σταθερή,δηλαδή προ μνημονίων.
Η συντηρητική αντιμετώπιση,η νοσταλγική διάθεση και η γενικότερη άρνηση σε αλλαγές,μας καθυστερεί και μας οπισθοδρομεί.

Ανυπαρξία αναπτυξιακού σχεδίου

Πληθαίνουν οι φωνές που λένε «θέλω να γυρίσω στο χωρίο,να φτιάξω ένα κήπο,να βάλω και δύο κότες…» ως φαντασιακή λύση επιβίωσης.
Δυστυχώς δεν υπάρχει οργανωμένο σχέδιο και ορθή ενημέρωση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρεξηγήσεις.
Το χωριό δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται αλλά δεν είναι και τόσο εύκολο όσο φαντάζονται.
Με απλά λόγια,δεν επιζεί κανείς με δύο κότες και ένα κήπο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει αξιοπρεπή επιβίωση σε ένα χωριό όπως το Βάστα.
Η ανυπαρξία σχεδίου και ο αυτοσχεδιασμός θα φέρει γρήγορα την απογοήτευση και την αποτυχία σε μια εποχή που τα ρίσκα είναι απαγορευτικά.
Πριν ετοιμάσει κάποιος βαλίτσα για το χωριό πρέπει να ξέρει που πάει,γιατί πάει,τι θέλει να κάνει,πόσο χρόνο μπορεί να θυσιάσει για να πετύχει,πόσο είναι διατεθιμένος να θυσιάσει βασικές συνήθειες που απέκτησε στην πόλη κτλ κτλ κτλ

Όλα τα παραπάνω δημιουργούν μια εικόνα μίζερης κατάστασης χωρίς λύση που καθιστά τα χωριά μας,άχρηστους τόπους που δεν μπορούν να σταθούν στις νέες συνθήκες που έρχονται.

Οι λύσεις υπάρχουν,φθάνει μόνο να τις ψάξουμε,να ξεκινήσουμε να τις συζητάμε στην ουσία και επιτέλους να δράσουμε άμμεσα πριν να είναι πάρα πολύ αργά ή οριστικά αδύνατον.

Οι Λύσεις – Βιώσιμο μοντέλο

Αφού περιγράψαμε όσο καλύτερα και πιο περιεκτικά γινόταν το πρόβλημα,τώρα μπορούμε να αναλύσουμε και τις λύσεις,
Οι λύσεις βέβαια δεν έρχονται με μαγικό ραβδάκι,ούτε περιμένοντας κάποιων σωτήρα ή απο μηχανής θεό.
Αυθεντίες δεν υπάρχουν στις λύσεις,ούτε βέβαια κατέχουμε την μοναδική αλήθεια,μια προσπάθεια έκθεσης ιδεών κάνουμε και ευελπιστούμε μέσα απο αυτή την εργασία να ξεκινήσει ένας γόνιμος διάλογος.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ύπαιθρος και στην κατάσταση αυτή,έχει μια εξαιρετική υπεραξία και ευκαιρίες.Δεν υπάρχει άχρηστη γη,αν ήταν άχρηστη η γη και τα χωριά μας δεν θα ενδιαφερόνταν οι ξένοι και τα μεγάλα κεφάλαια,για να την αποκτήσουν.
Το μεγάλυτερο κεφάλαιο είναι ο άνθρωπος και όχι τα χρήματα.
Οι επενδυτές ποντάρουν χρήματα,οι απλοί άνθρωποι επενδύουν χρόνο,το αποτέλεσμα είναι το ίδιο,φθάνει να υπάρχει διάθεση και θέληση.

Σύλλογοι

Βασική και σημαντική προϋπόθεση είναι η συσπείρωση και η συμμετοχή στους Συλλόγους.Οι νέοι πρέπει να συσπειρωθούν μέσα απο αυτούς τους θεσμούς που προάγουν την συλλογικότητα.
Οι Σύλλογοι είναι ένα κοινωνικό «φροντηστήριο» που προάγουν την δημοκρατική διαδικασία.
Οι Σύλλογοι πρέπει να αλλάξουν στόχο,να ξεκινήσουν να καλύπτουν τις νέες ανάγκες της εποχής και όχι να λειτουργούν αναχρονιστικά.

Ενημερωτικές Δράσεις

Τα χωριά όπως αναλύσαμε και γνωρίζουμε έχουν «σβήσει».Το χωριό ως έννοια όμως δεν είναι ο οικισμός αλλά οι άνθρωποι.Οπότε το χωριό υπάρχει κυρίως στην Αθήνα και στο εξωτερικό.
Η ενημέρωση δεν πρέπει να έχει στόχο να απαντάει στις σύγχρονες ανάγκες και να μην μένει σε μια στείρα νοσταλγικότητα μιας εποχής που χάθηκε οριστικά.
Οπότε πρέπει να δημιουργεί το πλαίσιο που ο άνθρωπος θα βρίσκει πληροφορίες και για την παράδοση και για τα νέα «οικονομικά όπλα» που μπορεί να εκμεταλλευτεί.

Επιμόρφωση

Όλες οι λύσεις έχουν βασική αρχή την μόρφωση.Μην τρομάζει η λέξη μόρφωση,δεν αφορά μόνο τους νέους.Η οικονομική κρίση έχει αποκλείσει αρκετό κόσμο απο την εκπαίδευση,χωρίς δεύτερες ευκαιρίες και η παρατεταμένη ανεργία προκαλεί συναίσθημα αποτυχίας.Έτσι καταβαραθρόνονται οι όποιες ικανότητες έχει κάποιο άτομο.
Ένα φωτεινό παράδειγμα,ήταν η δημιουργία δωρεάν σεμιναρίων πληροφορικής σε γυναίκες που λόγο συνθηκών ήταν αποκλεισμένες απο αυτή την πολύτιμη γνώση,με τεράστια επιτυχία,συνέπεια και αυξανόμενη προσέλευση.
Μην ξεχνάμε ότι σήμερα ότι θεωρούμε «τρελό»,»αυτά δεν γίνονται» είναι και τα πιο πετυχημένα.
Είναι επιτακτική ανάγκη,ειδικά στους μόνιμους κατοίκους των χωριών να υπάρξουν δομές επιμόρφωσης.

Κοινοτισμός και συνεταιρισμοί

Οι εποχές άλλαξαν και αλλάζουν τόσο γρήγορα που αδυνατούμε να τις ακολουθήσουμε.
Στόχος είναι η εξωστρέφεια και η αντιμετώπιση του εσωτερικού και διεθνούς ανταγωνισμού.
Για την εκπλήρωση λοιπόν του ζητούμενου πρέπει να αποκτήσουμε συνεταιριστική κουλτούρα,δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Η ατομικές επιχειρήσεις ακόμα και στον κτηνοτροφικό ή αγροτικό τομέα είναι καταδικασμένες.
Τα οφέλη του συνεταιρεστικού μοντέλου :

α) μεγάλες σε μέγεθος εκμεταλλεύσεις
Το πρόβλημα του μικρού κλήρου όπως το αναλύσαμε,γίνεται ευκαιρία κάτω απο αυτό το σύστημα.Έτσι ο ενδιαφερόμενος αποκτά πρόσβαση σε μια ενιαία γη προς εκμετάλλευση,οι κλήροι αποκτούν αξία και οι συνεταιρισμοί αναλαμβάνουν την διαχείριση κινδύνων.
Το αμοιβαίο συμφέρον λύνει τα προβλήματα και τις παρεξηγήσεις που δημιουργούν τα ατομικά μικροσυμφέροντα.Επίσης τα παραγώμενα προϊόντα έχουν μεγάλυτερη διαπραγματευτική ισχή στην αγορά.

β) επιστημονική και οικονομική διαχείριση των εκμεταλλεύσεων.
Η νεότερες γενιές είναι οι πιο μορφωμένες γενιές του ελληνικού λαού απ’αρχής Ελληνικού Κράτους.Η διεπιστημονική συνεργασία όλων αυτών των ανθρώπων μπορούν να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους που είναι απαραίτητες για ένα πετυχημένο μοντέλο ανάπτυξης.Τα χωριά απο έρημη και άχρηστη περιοχή μπορούν να γίνουν πιλοτικά πειραματικά πεδία δράσης με καινοτομίες που θα παράγουν το μέγιστο δυνατό όφελος.

γ) Ένα μοντέλο συνεργασίας για να προκύψουν όλα τα παραπάνω.

Επίλογος

Κλείνοντας και για επίλογο θα λέγαμε ότι όλα αυτά είναι επιστημονική φαντασία.
Ίσως και να είναι αλλά για τον ακραίο οικονομικό νεοφιλελευθερισμό δεν είναι καθόλου φαντασία,ούτε αφήγημα,άλλωστε το βιώνουμε άπαντες εδώ και 8 χρόνια.
Το πρόβλημα είναι στην ουσία απλό και με λίγα δεδομένα προς ανάλυση.
Τι έχουμε; Έρημη ύπαιθρο,υπερπλυθησμό στα αστικά κέντρα,ανύπαρκτη βιομηχανία και ιδιωτικό τομέα κατεστραμένο,ανεργία στα σύννεφα ή κακοπληρωμένη εργασία και σχεδόν άπαντες συντηρούνται απο τους συνταξιούχους.
Τι θα γίνει όμως όταν οι συντάξεις μειωθούν ή οι συνταξιούχοι κάποτε πεθάνουν; Τι θα γίνει όταν (μέσα στο 2018) ιδιωτικοποιηθεί ότι είναι δημόσιο;
Η αλλαγή που επιφέρουν οι νέες συνθήκες είναι δυσανάλογες με την αντίδραση μας.
Οπότε βλέπουμε όλα γύρω μας να αλλάζουν χωρίς να αλλάζουμε εμείς και έτσι μένουμε πίσω γιατί αρνούμαστε να δεχθούμε τα νέα δεδομένα,νοσταλγόντας το υπέροχο χθες.

από το ιστολόγιο vastavillage.wordpress.com