ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ: Οι ενεργοί «συνταγματικοί» πολίτες που παρακολουθούν τα δρώμενα και μελετούν τα έγγραφα της Περιφέρειας Πελοποννήσου έτσι, ώστε να είναι de jure και de facto ενημερωμένοι και γνώστες των περιφερειακών ζητημάτων, θα έχουν σίγουρα κατανοήσει το περιεχόμενο της στρατηγικής που έχει εμπεδώσει η Περιφέρεια με στόχο να καταστεί μια «πραγματική» Ευρωπαϊκή Περιφέρεια της Γνώσης.
Ένας Οδικός Χάρτης με ορόσημο το «κρίσιμο έτος 2020» ο οποίος έχει αναλυτικά και εμβριθώς αποτυπωθεί στον Ολοκληρωμένο Στρατηγικό, Επιχειρησιακό, Οικονομικό Σχεδιασμό και  στο Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα ενώ υλοποιείται σταδιακά και με γοργό ρυθμό στο πλαίσιο των υπολοίπων θεματικών, τομεακών, οριζόντιων και κλαδικών πολιτικών που ασκεί η αυτοδιοικητική οντότητα. Μεταξύ αυτών εμπεριέχεται η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων που προέρχονται από: (α)  Τα κλασικά προγράμματα του ΕΣΠΑ / ΠΕΠ ΔΕΠΙΝ (β) Τα Ανταγωνιστικά (Ερευνητικά) Προγράμματα (εκτός ΕΣΠΑ/ΔΕΠΙΝ) του 7ου Προγράμματος Πλαισίου 2007 – 2013 της ΕΕ (γ)  Τις Διευρωπαϊκές Συνέργιες, τα Διαπεριφερειακά Προγράμματα  και τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα στα οποία συμμετέχει ενεργά και διεκδικητικά η Περιφέρεια, και (δ) Τα Προγράμματα ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος), κ.λπ. Σε αυτά εντάσσονται και  οι δράσεις που αφορούν στην Προστασία του Εδάφους. Για παράδειγμα: (α) η ένταξη στο ΕΣΠΑ (ΕΠΕΡΑΑ Άξονας Προτεραιότητας 4) του «Διαδικτυακού Πληροφοριακού Συστήματος Προστασίας και Πρόληψης της Υποβάθμισης των Εδαφών από Ερημοποίηση που οφείλονται στις Γεωργικές Δραστηριότητες στην Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας» (β) Το Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα SoilProLife+ για την Προστασία και Πρόληψη της Υποβάθμισης των Εδαφών της Περιφέρειας από Διάβρωση (γ) Το Ανταγωνιστικό Πρόγραμμα GuardEn που εντάσσεται στο Διακρατικό Πρόγραμμα «Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης» (South East Europe Transnational Cooperation Programme) στο οποίο η Περιφέρεια Πελοποννήσου είναι leader (επικεφαλής εταίρος - συντονιστής), κ.λπ. Το Πρόγραμμα επικεντρώνεται στην υποστήριξη του ορθολογικού σχεδιασμού και της αποτελεσματικής εφαρμογής στρατηγικών για την πρόληψη και τη διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων, ειδικότερα κινδύνων σχετιζομένων με τη μόλυνση του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ: Όλες οι δράσεις εκτελούνται στο πλαίσιο της αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών με τη δημιουργία Γεωχωρικών Πληροφοριών με Συστήματα GIS, Μεθόδους Τηλεπισκόπησης και Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων που εντάσσονται στον Επιτελικό Θάλαμο Επιχειρήσεων της Περιφέρειας όχι μόνο για την πρόβλεψη της εξέλιξης των δυσμενών φαινομένων της υποβάθμισης του εδάφους αλλά και για την έγκαιρη ενημέρωση των δρώντων παραγόντων της «πραγματικής οικονομίας» του τομέα της Πρωτογενούς Παραγωγής και των πιθανών Επενδυτών.
Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΔΑΦΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ: Το έδαφος μπορεί να θεωρηθεί ως ένας μη ανανεώσιμος πόρος δεδομένου ότι χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να δημιουργηθούν λίγα μόνον εκατοστά εδάφους. Εντούτοις, το έδαφος υποβαθμίζεται γρήγορα σε πολλά μέρη της ΕΕ και το φαινόμενο οξύνεται λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (γεωργικές, κτηνοτροφικές και δασοκομικές πρακτικές, βιομηχανικές πρακτικές, τουρισμός, αστική ανάπτυξη, κλιματική αλλαγή, κλπ). Εκτιμάται ότι 115 εκατ. εκτάρια, ήτοι το 12% της συνολικής επιφάνειας του εδάφους της ΕΕ υφίσταται διάβρωση λόγω υδάτων ενώ 42 εκατ. επιπλέον εκτάρια υφίστανται αιολική αποσάθρωση. Υπολογίζεται ότι περίπου 3,5 εκατ. τοποθεσίες στην ΕΕ θα μπορούσαν να μολυνθούν. Σχεδόν 45% των ευρωπαϊκών εδαφών έχουν περιορισμένη περιεκτικότητα σε οργανική ύλη, ιδίως στη Νότια Ευρώπη, αλλά επίσης και σε άλλα κράτη μέλη. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει μια στρατηγική για το έδαφος στην Ευρώπη. Πρόκειται για οδηγία-πλαίσιο που καθορίζει κοινές αρχές, στόχους και δράσεις. Επιβάλλει στα κράτη μέλη να υιοθετήσουν συστηματική προσέγγιση ως προς τον εντοπισμό και την καταπολέμηση των φαινομένων υποβάθμισης του εδάφους, λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα και ενσωματώνοντας την προστασία του εδάφους στις υπόλοιπες πολιτικές. Παράλληλα, προβλέπει την απαραίτητη ευελιξία, δεδομένου ότι εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν το πόσο φιλόδοξες θα είναι οι προσπάθειες τους, οι ειδικοί στόχοι και τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την επίτευξή τους. Η αντιμετώπιση οφείλεται στο γεγονός ότι η υποβάθμιση του εδάφους εμφανίζει ιδιαίτερες διακυμάνσεις στην Ευρώπη όπου έχουν εντοπιστεί 320 μείζονες τύποι εδάφους. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να χαρακτηρίζουν τις περιοχές στις οποίες υφίσταται κίνδυνος και απειλές, που είναι:  διάβρωση, απομείωση οργανικών υλών, ρύπανση, αλάτωση, συμπύκνωση (συμπίεση), απώλεια εδαφικής βιοποικιλότητας, σφράγιση (στεγανοποίηση), κατολισθήσεις και πλημμύρες. Έχουν επίσης την υποχρέωση να καθορίζουν στόχους για τη μείωση των κινδύνων και να καταρτίζουν προγράμματα μέτρων για την επίτευξή τους. Θα πρέπει επίσης να προλαμβάνουν κάθε περαιτέρω μόλυνση, να προβαίνουν στην απογραφή των μολυσμένων τόπων στην επικράτειά τους και να διαμορφώσουν εθνικές στρατηγικές αποκατάστασης. Επειδή, όλα αυτά τα ζητήματα συναρτώνται με τις Νέες Τεχνολογίες και την Κοινωνία της Γνώσης (που θα ενταθούν ακόμη περισσότερο κατά το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο 2014-2020 σε βάρος των κλασικών έργων πρώτης γενεάς και ρουτίνας), πολλές δράσεις χρηματοδοτούνται από τα Ερευνητικά Προγράμματα Πλαίσια (όπως το 7ο ΠΠ 2007-2013), όπου τα ζητήματα απαιτούν υψηλή επιστημοσύνη και υπερσύγχρονη γνώση. Κάτι ανάλογο έγινε κατά το 6ο ΠΠ Από εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το ετήσιο κόστος από την υποβάθμιση του εδάφους εξαιτίας των προαναφερθέντων παραγόντων φθάνει στο αστρονομικό ποσό των 38 δις. ευρώ. Η Θεματική Στρατηγική ξεκίνησε ουσιαστικά το 2002 με την Απόφαση (COM(2002) 179). Η δεύτερη φάση αφορά στις αντίστοιχες COM του 2006 (με Επίτροπο Περιβάλλοντος τον κ. Σταύρο Δήμα) και του 2011 ενώ σήμερα ισχύουν οι COM 46 13.12.2012.  Η εν λόγω Θεματική Στρατηγική είναι μια από τις επτά (7) Θεματικές Στρατηγικές της ΕΕ. Οι άλλες 6 αφορούν: Ρύπανση του Αέρα, Θαλάσσιο Περιβάλλον, Πρόληψη και Προστασία από Απόβλητα και Ανακύκληση Αποβλήτων Φυσικοί Πόροι, Αστικό Περιβάλλον. Η Κομισιόν διαθέτει Εδαφολογικούς Χάρτες για ολόκληρη την ΕΕ καθώς και για τις Περιφέρειες οι οποίοι τελούν σε συνεχή επικαιροποίηση και πύκνωση για να καλυφθούν πλήρως οι χωρικές ενότητες της ευρωπαϊκής επικράτειας και να εντοπιστεί ο κίνδυνος υποβάθμισης του εδάφους έναντι των διαφόρων απειλών.
Ο ΕΛΛΑΔΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ:  Ο ελλαδικός χώρος εμφανίζεται έντονα υποβαθμισμένος με πολλές περιοχές να αντιμετωπίζουν σημαντικό κίνδυνο  ερημοποίησης, διάβρωσης, κ.λπ. Οι περιοχές υψηλού κινδύνου ερημοποίησης είναι η δυτική Στερεά Ελλάδα,  το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου, η ορεινή ζώνη των Ιονίων νήσων, η Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίο,  η Εύβοια και μέρος της Ηπείρου, Θεσσαλίας και Θράκης. Όπως προκύπτει από πρόσφατες μελέτες, το 35% του ελλαδικού χώρου βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης και διάβρωσης ή έχει ήδη ερημοποιηθεί και διαβρωθεί, ενώ το 49% θεωρείται ότι βρίσκεται σε μέτριο κίνδυνο ερημοποίησης και διάβρωσης (βλ. συνημμένη Εικόνα). Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου εμφανίζονται σε πολλές περιοχές μέτριοι έως υψηλοί κίνδυνοι από διάβρωση. Θέμα που θα αντιμετωπιστεί με το Πρόγραμμα SoilProLife+ (βλ. σχετικό άρθρο μας: Αρκαδικές Ειδήσεις 21/3/2013).  
Κωνσταντίνος Γαλιώτος
Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.
Ο Κωνσταντίνος Γαλιώτος είναι Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1976) και έχει Master of Science από το Πανεπιστήμιο του Birmingham, U.K. (1979). Είναι έφεδρος ανθυπολοχαγός του Όπλου του Μηχανικού με ειδική εκπαίδευση στη Σχολή Πολέμου. Έχει διατελέσει Σύμβουλος του Υπουργείου Ανάπτυξης (2 φορές), του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, της Γ.Γ. της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών, Επιστημονικός Συνεργάτης του Δήμου Τρίπολης και σήμερα είναι Ειδικός Σύμβουλος Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ως ειδικός εμπειρογνώμονας του Υπουργείου Εξωτερικών, συμμετείχε σε διμερείς ναυτιλιακές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Κίνας στο Πεκίνο και στη Σαγκάη (1996). Έχει εκπονήσει μελέτες, έρευνες, καταγραφές, πραγματογνωμοσύνες και άλλες συναφείς επιστημονικές εργασίες σε πολλά πεδία εξειδίκευσης: 1. Επιστήμη Πολιτικού (μελέτες, επιβλέψεις) 2. Σεισμομηχανική, Εδαφομηχανική, Έλεγχος Ποιότητας, Θεμελιώσεις 3. Περιβάλλοντος και Ενεργείας (Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις, Διαχείριση Αποβλήτων, Ανακύκληση, ΑΠΕ) 4. Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων 5. Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης (Στρατηγικός Σχεδιασμός, Επιχειρησιακός Προγραμματισμός, Ειδικά Αναπτυξιακά Σχέδια) 6. Οικονομοτεχνικές Μελέτες, SWOT και PEST αναλύσεις, Μελέτες Δημοσιότητας, Μελέτες Διοίκησης και Οργάνωσης ΟΤΑ, Επιχειρηματικά και Επιχειρησιακά Σχέδια για επενδύσεις, Στατιστικές Έρευνες, Μελέτες Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μελέτες Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής, Ποντοπόρου Εμπορικής Ναυτιλίας, Λιμενικών Υποδομών, Μεταφορών, Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Πολιτισμού και Τουρισμού 7. Αξιολόγηση και Επιλογή Προσωπικού για ΔΕΚΟ, Τράπεζες και Μεγάλες Ελληνικές και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες και εισηγήσεις σε fora, ΜΜΕ, ημερίδες και σεμινάρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα με ποικίλη θεματολογία. Έχει συγγραφική δράση με πολυάριθμες Μονογραφίες για εξειδικευμένα θέματα, Ενημερωτικά Δελτία και Ειδικές Εκδόσεις.