ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ Β΄
Αν και «ο κύβος ερρίφθη» πλέον, τα γραπτά «διορθώθηκαν», όπως διορθώθηκαν, και αναμένουμε την έκδοση των αποτελεσμάτων για να αισθανθούμε για μια ακόμη φορά υπερηφάνεια για το πλήθος των «αριστούχων» που το εκπαιδευτικό μας σύστημα παράγει, όψιμα, για προσωπικούς μου λόγους, απευθυνόμενος προς τους άγνωστούς μου αρμόδιους της Κ.Ε.Γ.Ε. διατυπώνω ορισμένες επισημάνσεις μου και τους καταγγέλλω δημόσια και πάλι για ανεπίτρεπτη ανευθυνότητα ή και ανεπάρκεια,

αν και είμαι βέβαιος ότι το κείμενό μου αυτό θα έχει την τύχη της προηγούμενης καταγγελίας μου σχετικά με το αδίδακτο κείμενο που δόθηκε στις εξετάσεις, η οποία αν και απεστάλη στα υψηλά κλιμάκια, ρίχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων.

     1. Τα θέματα τα οποία επιλέγονται για έναν διαγωνισμό, και μάλιστα σαν αυτόν για την εισαγωγή των νέων μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, του οποίου τη σοβαρότητα κανένας δε μπορεί να αμφισβητήσει,  για να αποτελούν κριτήριο αντικειμενικής και επομένως δίκαιης αξιολόγησης των διαγωνιζόμενων, θα πρέπει, εκτός από τη σαφήνεια και την ακρίβεια στη διατύπωση των ζητουμένων, να μην επιδέχονται αμφιλεγόμενες απαντήσεις, γεγονός που θα οδηγούσε τους βαθμολογητές σε υποκειμενικές εκτιμήσεις και επομένως σε άδικη βαθμολόγηση των γραπτών.

     2. Σεις, κύριοι της Επιτροπής, με τις οδηγίες που δώσατε στα Βαθμολογικά Κέντρα για τη διόρθωση των γραπτών, προκειμένου να διορθώσετε τα προηγούμενα ατοπήματά σας στα θέματα που δώσατε (πρώτη καταγγελία μου) διαπράξατε δύο νέα ατοπήματα και πάλι, είτε από ανευθυνότητα είτε από ανεπάρκειά σας, που και τα δύο είναι ασύγγνωστα:

     Ατόπημα πρώτο:  Για να «διορθώσετε» το λάθος σας, για τους διαγωνιζόμενους, που δώσατε στο αρχαιοελληνικό κείμενο (το αναφ. ὅ,τι το δώσατε ως σύνδεσμο ὅτι), κάνατε ένα δεύτερο λάθος σε βάρος πλέον της δίκαιης αξιολόγησης των γραπτών: Δώσατε οδηγία στα Βαθμολογικά Κέντρα να θεωρούνται όλες οι μεταφράσεις ως σωστές, είτε σύνδεσμος είτε αναφ. αντωνυμία θεωρηθεί το «ὅτι». Δεν νομίζετε ότι με την οδηγία σας αυτή αδικήσατε τους διαγωνιζόμενους εκείνους οι οποίοι, είτε διότι έχουν με τη μελέτη τους αποκτήσει καλύτερη αίσθηση της αρχαίας ελληνικής, είτε διότι ο καθηγητής –τους τους είχε κάνει τη σχετική υπόδειξη, κατάλαβαν την εσφαλμένη γραφή της λέξης «ὅτι» και μετέφρασαν σωστά το κείμενο; Κακοποιήσατε την έννοια της αντικειμενικής αξιολόγησης των γραπτών.

Ατόπημα δεύτερο: Ζητήσατε ως παρατήρηση το χαρακτηρισμό ενός πλάγιου υποθετικού λόγου και δώσατε οδηγία στα Βαθμολογικά Κέντρα, με την οποία ως ορθή εκλαμβάνετε την απάντηση ότι ο υποθ. λόγος δηλώνει «την απλή σκέψη του λέγοντος», και μάλιστα χωρίς ο λόγος να τραπεί σε ευθύ. Εδώ, κύριοι της Επιτροπής, τα λάθη σας είναι πολλαπλά και ακυρώνουν και πάλι την αντικειμενική αξιολόγηση των γραπτών. Επ΄αυτών επισημαίνω:

·    Εάν δεν είχατε ως σκοπό, και θα ήταν αποδεκτό αυτό, να εξετάσετε το βαθμό γνώσης του πλαγίου λόγου που οι διαγωνιζόμενοι έχουν, θα έπρεπε να έχετε ζητήσει το χαρακτηρισμό ενός ευθέος υποθετικού λόγου, και μάλιστα θα μπορούσατε να ζητήσετε την αντικατάστασή του σε άλλο είδος.

·    Ο χαρακτηρισμός πλάγιου υποθετικού λόγου προϋποθέτει την τροπή του σε ευθύ. Ο συγκεκριμένος υποθ. λόγος τρεπόμενος σε ευθύ μπορεί, κατά τύπον, να χαρακτηρισθεί ή ως «του προσδοκωμένου» (ἐάν αὐτόν ἐξελάσωμεν, πρῶτοι ἄν εἴημεν) ή ως «της απλής σκέψης» (εἰ αὐτόν ἐξελάσαιμεν, πρῶτοι ἄν εἴημεν).
Αν ληφθεί υπόψη ότι οι απαντήσεις σε γραμματικές και συντακτικές παρατηρήσεις ζητούνται για να διαπιστωθεί το επίπεδο γνώσης της γλώσσας, στο οποίο ο κάθε διαγωνιζόμενος βρίσκεται, και όχι η ερμηνεία του κειμένου,  είναι δίκαιο και πρέπει και στις δύο περιπτώσεις ο χαρακτηρισμός του συγκεκριμένου υποθ. λόγου να θεωρηθεί ως σωστός. Σεις όμως με την οδηγία που δώσατε, αδικείτε κατάφωρα όσους χαρακτήρισαν τον υποθετικό λόγο ως «του προσδοκωμένου», που είναι και η πραγματικά ορθή απάντηση, όχι βέβαια απλώς κατά τον τόπο, αλλά και κατά την ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου, όπως στη συνέχεια παρουσιάζω, κάτι όμως που δεν αφορά τους διαγωνιζόμενους.  Αλλά και μόνο η διατύπωση της οδηγίας σας «Η απόδοση του υποθετικού λόγου είναι σε πλάγιο λόγο, στο ειδικό απαρέμφατο «ἄν εἶναι» (sic) είναι ανεπίτρεπτη για φιλόλογο.  Ερωτάται: Μόνο η απόδοση «είναι σε πλάγιο λόγο»; Είναι ποτέ  λογικά αποδεκτό να βρίσκεται σε πλάγιο λόγο μόνο η απόδοση και όχι και η υπόθεση, η οποία είναι δευτερεύουσα πρόταση εξαρτημένη από την απόδοση; Κι ακόμη, πώς δικαιολογείται η αλλαγή του προσώπου του ρήματος της υπόθεσης κατά την απόδοση του πλαγίου λόγου, όπως είναι στο κείμενο;

·    Όσον αφορά το σωστό χαρακτηρισμό του υποθετικού λόγου ως «του προσκοδωμένου» και όχι «της απλής σκέψης του λέγοντος» με βάση όχι μόνο τον τύπο αλλά και την ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου, κάτι που δεν αφορούσε τους διαγωνιζόμενους, δε θα εκφράσω προσωπική μου άποψη, αλλά θα αρκεστώ στα όσα μεταξύ άλλων αναφέρει ο Kühner («Μεγάλη Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσης» μεταφρ. Ευστ. Σταθάκη):
«α) Ο ἐάν σ. ὑποτακτ. τίθεται, ὅταν ἡ ὑπόθεσις πρέπη νά δηλωθῆ ὡς τοιαύτη, ἧς ἡ ἐκτέλεσις (ἐπαλήθευσις) ὑπολαμβάνεται ή προσδοκᾶται ὑπό του λέγοντος» (σελ. 1179).
«β) Η ευκτική τοὐναντίον τίθεται, ὅταν ὁ λαλῶν παριστῆ τήν ὑπόθεσιν, τόν ὅρον ὡς καθαρῶς νοητόν, ως ψιλήν δοξασίαν» (σελ. 1169), και πιο κάτω «Ὁ εἰ τίθεται μετ΄εὐκτικ. ὅταν ἡ ὑπόθεσις πρέπη ὡς ἐπί τό πολύ νά δηλωθῆ ὡς τι (ἐν τῶ παρόντι ή μέλλοντι) ἀβέβαιον καί ἀναποφάσιστον, ὡς ψιλή ὑπόθεσις χωρίς νά ληφθῆ ὑπ’ὄψει τό ἐκτελεστόν αὐτῆς ή μή, ἡ ἐπαλήθευσις ή μή, τό δυνατόν ή τό ἀδύνατον» (σελ. 1181).
Ο συγκεκριμένος υποθ. λόγος του οποίου ο χαρακτηρισμός ζητήθηκε στις εξετάσεις, δε δηλώνει «γεγονός ἀβέβαιον καί ἀναποφάσιστον», γεγονός του οποίου η δυνατότητα εκτέλεσης παρουσιάζεται ως αμφίβολη, και επομένως, δεν είναι δυνατό να χαρακτηρισθεί ως «της απλής σκέψης».  Αντίθετα, δηλώνει συγκεκριμένο γεγονός, του οποίου «ἡ ἐκτέλεσις προσδοκᾶται». Επομένως και με βάση την ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου ο υποθ. λόγος δηλώνει «γεγονός προσδοκώμενο», γεγονός που σημαίνει ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Αλκιβιάδη κινήθηκαν με προδιαγεγραμμένο σχέδιο εξόντωσής του, έχοντας τη βεβαιότητα ότι έτσι θα μπορούν να ασκούν την εξουσία.
     Αναλαμβάνοντας ακέραιη την ευθύνη για όσα δημόσια καταμαρτυρώ, καλώ τους αρμοδίους της Επιτροπής των Εξετάσεων, εάν θεωρούν ότι η καταγγελία μου τους αδικεί, να προβούν σε κάθε νόμιμη ενέργεια για την αποκατάσταση του προσβεβλημένου δικαίου τους, αποβάλλοντας την ανωνυμία που ο νόμος της πολιτείας τους εξασφαλίζει για την προστασία, προφανώς, του αδιαβλήτου των εξετάσεων. Τώρα πλέον οι εξετάσεις τελείωσαν  και καλό θα ήταν να υπάρξει απόλυτη διαφάνεια και στα πρόσωπα, την οποία σε κάθε τομέα τόσο επίμονα ο κόσμος επιζητεί και οι ιθύνοντες συνεχώς υπόσχονται.

                             Γεώργιος Κατσιγιάννης
                             Κλασικός Φιλόλογος
                             Τηλ. 210. 38.13.841